Arian byw (elfen)
Elfen gemegol fetalig yw mercwri (enw poblogaidd: arian byw) â'r symbol Hg
. Mercwri yw'r unig fetel sy'n hylif ar dymheredd stafell. Roedd arian byw yn hysbys i wyddonwyr yr Henfyd, yr Hen Aifft, yr India gynnar a Tsieina. Fe'i ceir weithiau yn ei chyflwr metalaidd naturiol ond yn amlaf fel y cyfansoddyn sinabar sylffid (HgS).
Enghraifft o'r canlynol | elfen gemegol, metel, superconducting element, chalcophile element |
---|---|
Math | post-transition metal |
Deunydd | cinnabar, metacinnabar, sphalerite, corderoite, livingstonite |
Màs | 200.592 ±0.003 uned Dalton |
Fformiwla gemegol | Hg |
Symbol | Hg |
Rhif atomig | 80 |
Trefn yr electronnau | [Xe] 4f¹⁴ 5d¹⁰ 6s² |
Electronegatifedd | 2 |
Cyflwr ocsidiad | 2 |
Rhan o | Elfen cyfnod 6, Elfen Grŵp 12, mercury (II) reductase activity, Mwynlif |
Enw brodorol | mercury |
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia |
- Erthygl am yr elfen Mercwri yw hon. Gweler hefyd Mercher (planed) (Saesneg:Mercury).
Mercwri
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Symbol | Hg | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Rhif | 80 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dwysedd | 13.534 g·cm−3 |
Arian Byw y Byd actio
golyguYng nghyfnod William Shakespeare roedd llawer o'r colur yr oedden nhw'n defnyddio yn cynnwys cemegion neu sylweddau peryglus, ac weithiau'n farwol. Enghraifft o fath o golur a oedd yn cynnwys arian byw oedd y paent coch oedd yn cael ei roi ar wefusau'r actorion. Roedd yr actorion yn ystod y ddrama yn llyfu'u gwefusau, ac yn llyncu'r arian byw oedd yn y paent. Roedd hwn yn achosi i'r actor/actores fynd yn sâl iawn dros gyfnod o amser.
Enghraifft arall oedd yn bochau a oedd yn cael eu peintio â chemegyn o'r enw mercury sulphide. Roedd hwn yn hawdd i'w anadlu drwy'r trwyn, ac mi fyddai'r arian byw gwenwynig yn cronni yn y stunog. A dim ond amser wedyn oedd rhwng yr actor a'i farwolaeth.