Metel alcalïaidd gwyn eithaf meddal yw lithiwm (tarddiad: Groeg: λίθος lithos, "carreg"); mae'n elfen gemegol yn y tabl cyfnodol ac fe'i gynrychiolir gan y symbol Li a'r rhif atomig 3. Dyma'r metel ysgafnaf ac fel pob un o'r grwp mae'n adweithio'n sydyn ac mae'n fflamadwy iawn. Oherwydd hyn, caiff ei storio fel arfer mewn olew. Pan gaiff ei dorri, mae'n lliw metalig, ond mae'r lliw'n pylu'n sydyn pan ddaw i gyffyrddiad gyda'r aer o'i gwmpas, gan droi'n ddu.

heliumlithiumberyllium
H

Li

Na
Ymddangosiad
arian golau (Fe'i gwelir yma'n arnofio mewn olew)


Llinellau sbectral lithiwm
Nodweddion cyffredinol
Enw, symbol, rhif lithium, Li, 3
Ynganiad /ˈlɪθiəm/ LI-thee-əm
Teulu'r elfennau Metel alcalïaidd
Grŵp, cyfnod, bloc 12, s
Rhif atomig 6.941(2)
Patrwm yr Electronnau 1s2 2s1 or [He]2s1
Electronnau / cragen 2, 1 (Image)
Nodweddion ffisegol
Stâd solid
Dwysedd (oddeutu tymheredd yr ystafell) 0.534 g·cm−3
Dwysedd hylif / Ymdoddbwynt 0.512 g·cm−3
Ymdoddbwynt 453.69 K, 180.54 °C, 356.97 °F
Berwbwynt 1615 K, 1342 °C, 2448 °F
Pwynt critigol (extrapolated)
3223 K, 67 MPa
Enthalpi ymdoddiad

Gwres o ymdoddi

{{{heat fusion 2}}} kJ·mol−1
Enthalpi anweddiad


Vapor pressure
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 797 885 995 1144 1337 1610
Nodweddion Atomig
cyflwr ocsidiad +1, -1
(strongly basic oxide)
Electronegativity 0.98 (Graddfa Pauling)
Ionization energies 1st: 520.2 kJ·mol−1
2: 7298.1 kJ·mol−1
3ydd: 11815.0 kJ·mol−1
Radiws atomig 152 pm
Radiws cofalent 128±7 pm
Radiws Van der Waals 182 pm
Amrywiol
Strwythyr y crisal body-centered cubic
Magnetic ordering paramagnetic
Gwrthedd trydanol (20 °C) 92.8 nΩ·m
Dargludiad Thermal 84.8 W·m−1·K−1
Ehangiad thermal (25 °C) 46 µm·m−1·K−1
Cyflymder sain (20 °C) 6000 m·s−1
Modwlws Young 4.9 GPa
Modwlws Shear 4.2 GPa
Modwlws Bulk 11 GPa
Graddfa caledwch Mohs 0.6
CAS registry number 7439-93-2
Most stable isotopes
Main article: Isotopes of lithium
iso NA half-life DM DE (MeV) DP
6Li 7.5% 6Li is stable with 3 neutrons
7Li 92.5% 7Li is stable with 4 neutrons
6Li content may be as low as 3.75% in
natural samples. 7Li would therefore
have a content of up to 96.25%.
· r
Lithiwm battery

Oherwydd ei adweithiad uchel, nid yw ar gael mewn ffurf naturiol ar y blaned, dim ond mewn yn rhan o gymysgedd o fetalau eraill, a'r rheiny fel arfer yn eionig. Fe'i ceir hefyd yn nŵr y môr a gellir ei gynaeafu ohono ac o glai. Mewn diwydiant defnyddir electrolysis i'w insiwleiddio (ei wahanu) oddi wrth cymysgedd o lithiwm clorid a potasiwm clorid.

Defnyddir tri chwarter y lithiwm a gynhyrchir yn fydeang ar gyfer batris lithiwm a batri lithiwm-ion. Defnyddir y rhain yn gynyddol i yrru ceir trydan fel rhai Tesla, ffonau clyfar a thabledi digidol. Mae un o'r chwareli mwyaf sy'n echdynnu'r metalau o'r ddaear yng Ngogledd Mecsico.

Chwiliwch am lithiwm
yn Wiciadur.