Yr ymddangosiad o ran oliwiedig y lleuad fel y'i gweld gan wyliwr, fel arfer ar y Ddaear, yw gwedd leuad Saesneg: Lunar phase/Phase of the moon. Mae'r gweddau yn amrywio gan fod y lleuad yn troi o gwmpas y ddaear, yn ôl safleoedd cymharol newid y Ddaear, y Lleuad, a'r Haul. Mae un rhan o arwyneb y lleuad wastad yn oliwiedig gan yr Haul (ond yn ystod diffygion ar y lleuad), ac felly mae'n olau, ond gall cyfanswm y golau newid o safbwynt y gwyliwr o 100% (lleuad lawn) hyd at 0% (lleuad newydd). Gelwir y ffin rhwng yr hemisfferau goliwiedig ac annoliwiedig yn derfyniwr (terminator).

Animeiddiad o'r lleuad wrth iddi deithio drwy'i hagweddau (Hemisffer y Gogledd). Gelwir honcian ymddangosiadol y lleuad yn fantoliad.

Enwau gweddau'r lleuad

golygu

Rhoddir yr enwau a ganlyn ar y lleuad, mewn trefn ddilyniannol:

Gwedd Hemisffer y Gogledd Hemisffer y De Gwelededd Amser safonol o anterth (canol-wedd)
Lleuad newydd
New moon
Nid yw'n weladwy, cilgant gweladwy cyntaf y lleuad yn draddodiadol ar ôl machlud haul 12yh
Lleuad gilgant gynyddu
Waxing crescent moon
De 1–49% yn weladwy Chwith 1–49% yn weladwy yn y prynhawn ac ôl-gyfnos 3yh
Chwarter lleuad cyntaf
First quarter moon
De 50% yn weladwy Chwith 50% yn weladwy yn y prynhawn ac yn gynnar yn y nos 6yh
Lleuad amgrwm gynyddol
Waxing gibbous moon
De 51–99% yn weladwy Chwith 51–99% yn weladwy yn hwyr yn y prynhawn a mwyaf y nos 9 pm
Lleuad lawn
Full moon
Yn weladwy'n llawn Yn weladwy'n llawn machlud haul tan godiad haul (yr holl nos) 12yb
Lleuad amgrwm cilio
Waning gibbous moon
Chwith 51–99% yn weladwy De 51–99% yn weladwy mwyaf y nos a bore cynnar 3yb
Chwater lleuad olaf
Last quarter moon
Chwith 50% yn weladwy De 50% yn weladwy yn ystod y nos a bore hwyr 6yn
Lleuad gilgant gilio
Waning crescent moon
Chwith 1–49% yn weladwy De 1–49% yn weladwy cyn gwawr a'r bore 9yb
Lleuad dywyll
Dark moon
Nid yw'n weladwy, cilgant gweladwy olaf y lleuad yn draddodiadol cyn machlud haul 12yb

Cyfeiriadau

golygu

Dolenni allanol

golygu
 
Comin Wikimedia
Mae gan Gomin Wikimedia
gyfryngau sy'n berthnasol i:

Dolenni cyffredin

golygu

Cymorth addysgol

golygu