Yr wyddor Gyrilig
System ysgrifennu yw'r wyddor Gyrilig, a ddefnyddir heddiw ar gyfer rhai ieithoedd Slafonaidd (Belarwseg, Bwlgareg, Macedoneg, Rwseg, Serbeg ac Wcreineg). Fe'i defnyddir hefyd i ysgrifennu nifer o ieithoedd an-Slafonaidd yn Rwsia a Chanolbarth Asia. Ysgrifennid rhai ieithoedd eraill, megis Aserbaijaneg, yn yr wyddor hon ar adegau yn y gorffennol.
Datblygwyd yr wyddor Gyrilig yn y nawfed ganrif gan ddisgyblion i'r ddau sant, Cyril a Methodius, yn sgil eu hymdrechion i gyflwyno Cristnogaeth i'r pobloedd Slafaidd. Dyma'r rheswm am yr enw.
Llythrennau cyffredinGolygu
Mae sawl ffurf wahanol i'r wyddor, ond isod mae tabl o'r llythrennau mwyaf cyffredin. Rhoddir y synau y maent yn eu cynrychioli mewn symbolau IPA.
| Teipysgrif | Llawysgrifen | Sain |
|---|---|---|
| А а | А а | ynganiad: [/a/] |
| Б б | Б б | ynganiad: [/b/] |
| В в | В в | ynganiad: [/v/] |
| Г г | Г г | ynganiad: [/g/] |
| Д д | Д д | ynganiad: [/d/] |
| Е е | Е е | ynganiad: [/je/] |
| Ж ж | Ж ж | ynganiad: [/ʒ/] |
| З з | З з | ynganiad: [/z/] |
| И и | И и | ynganiad: [/i/] |
| Й й | Й й | ynganiad: [/j/] |
| К к | К к | ynganiad: [/k/] |
| Л л | Л л | ynganiad: [/l/] |
| М м | М м | ynganiad: [/m/] |
| Н н | Н н | ynganiad: [/n/] |
| О о | О о | ynganiad: [/o/] |
| П п | П п | ynganiad: [/p/] |
| Р р | Р р | ynganiad: [/r/] |
| С с | С с | ynganiad: [/s/] |
| Т т | Т т | ynganiad: [/t/] |
| У у | У у | ynganiad: [/u/] |
| Ф ф | Ф ф | ynganiad: [/f/] |
| Х х | Х х | ynganiad: [/x/] |
| Ц ц | Ц ц | ynganiad: [/ʦ/] |
| Ч ч | Ч ч | ynganiad: [/ʧ/] |
| Ш ш | Ш ш | ynganiad: [/ʃ/] |
| Щ щ | Щ щ | ynganiad: [/ʃʧ/] |
| Ь ь | Ь ь | ynganiad: [/ʲ/] |
| Ю ю | Ю ю | ynganiad: [/ju/] |
| Я я | Я я | ynganiad: [/ja/] |
Ni chynrichiola'r llythyren ь unrhyw sain penodol. Yn hytrach, mae'n newid sain y llythyren blaenorol, gan ei 'feddalu'. Mewn rhai ieithoedd, mae'r llythyren ъ neu gollnod ’ yn 'caledu' sain y llytheren blaenorol.
Trawslythreniad Cyrilig-CymraegGolygu
RwsiegGolygu
| Rwsieg | Cymraeg | Saesneg |
|---|---|---|
| а | a | a |
| б | b | b |
| в | f | v |
| г | g | g |
| д | j | d |
| е | e | e |
| ё | io | yo |
| ж | ch | kh |
| з | s | z |
| и | i | i |
| й | i | y |
| к | c | k |
| л | l | l |
| м | m | m |
| н | n | n |
| о | o | o |
| п | p | p |
| р | r | r |
| с | s | s |
| т | t | t |
| у | w | u |
| оу | u | u |
| ф | f | f |
| х | cs | x |
| ц | c | c |
| ш | sh | š |
| щ | sch | sch |
| ы | i | y |
| э | é | é |
| ю | iu | yu |
| я | ia | ya |
Felly, byddai "русский" (russkiy sy'n golygu "Rwsieg") yn cael ei drawslythrennu yn Gymraeg fel "rwsci".
