Cadfridog a gwladweinydd Carthaginaidd oedd Hannibal, mab Hamilcar Barca, (247 CC – c. 183 CC).

Hannibal
Ganwyd247 CC Edit this on Wikidata
Carthago Edit this on Wikidata
Bu farw183 CC Edit this on Wikidata
o meddwdod Edit this on Wikidata
Gebze Edit this on Wikidata
DinasyddiaethAncient Carthage Edit this on Wikidata
Galwedigaethgwleidydd, arweinydd milwrol Edit this on Wikidata
TadHamilcar Barca Edit this on Wikidata
PriodImilce Edit this on Wikidata
PlantHaspar Barca Edit this on Wikidata
LlinachBarcids Edit this on Wikidata
Gwobr/auillustrious son Edit this on Wikidata
Am enghreifftiau eraill o'r enw Hannibal, gweler Hannibal (gwahaniaethu).
Hannibal y cyfrif modrwyau a gymerwyd oddi ar gyrff lladdedigion Rhufeinig ym Mrwydr Cannae. Cerflun yn y Louvre.

Bu Hamilcar Barca, tad Hannibal, yn ymladd yn Sbaen, lle enillodd lawer o diriogaethau newydd i Carthago. Pan laddwyd ef mewn brwydr, daeth brawd-yng-nghyfraith Hannibal, Hasdrubal Hardd, yn arweinydd y fyddin Garthaginaidd yn Sbaen. Pan laddwyd ef yn (221 CC), cyhoeddodd y fyddin Hannibal yn arweinydd, a chadarnhawyd hyn gan lywodraeth Carthago. Daeth Hannibal yn enwog yn ystod yr Ail Ryfel Pwnig, a ddechreuodd yn Sbaen yn 218 CC. Penderfynodd Hannibal ymosod ar yr Eidal, ac arweiniodd fyddin oedd yn cynnwys eliffantod dros yr Alpau i ogledd yr Eidal. Yn ystod y blynyddoedd nesaf enillodd nifer o fuddugoliaethau syfrdanol dros y Rhufeiniaid, yn arbennig ym mrwydrau Trebia, Trasimene a Cannae. Mae tactegau Hannibal ym mrwydr Cannae yn parhau i gael eu hastudio heddiw. Lladdwyd rhwng 50,000 a 70,000 o Rufeinwyr yn y frwydr yma, sy’n yn ei gwneud yn un o’r brwydrau un diwrnod mwyaf gwaedlyd a gofnodir.

Problem Hannibal oedd nad oedd ganddo’r offer angenrheidiol i gipio dinasoedd caerog. Gobeithiai y byddai’r dinasoedd oedd yn cefnogi Rhufain yn troi i gefnogi Carthago yn dilyn ei lwyddiannau milwrol. Gwireddwyd hyn i raddau; er enghraifft trôdd dinas Capua at y Carthaginiaid. Yn raddol dysgodd y Rhufeiniaid oddi wrth Hannibal ei hun, a gwnaethant eu gorau i osgoi brwydr yn erbyn prif fyddin Hannibal. Yn 207 CC gorchfygwyd a lladdwyd ei frawd Hasdrubal Barca pan geisiodd arwain byddin arall i’r Eidal i atgyfnerthu Hannibal..

Yn 203 CC, gorfododd ymosodiad Rhufeinig ar Ogledd Affrica dan arweiniad Scipio Africanus ef i adael yr Eidal i amddiffyn Carthago. Gorchfygwyd ef gan y Rhufeiniaid ym Mrwydr Zama.

Bu raid i Carthago ildio i’r Rhufeiniaid, a derbyn y telerau a osodwyd gan Rufain. Etholwyd Hannibal yn suffet, ac am gyfnod bu’n rheoli Carthago yn effeithiol iawn. Llwyddodd i wella sefyllfa Carthago yn sylweddol, ond dychrynodd hyn y Rhufeiniaid, ac yn 195 CC mynasant fod Hannibal yn cael ei ildio iddynt fel carcharor. Bu raid i Hannibal ffoi o’r ddinas a bu’n byw yn llys Antiochus III, brenin yr Ymerodraeth Seleucaidd yn Syria, lle bu’n gynghorydd Antiochus yn ei ryfel yn erbyn Rhufain. Pan orchfygwyd Antiochus, bu raid i Hannibal ffoi i Bithynia. Mynnodd y Rhufeiniaid fod Hannibal yn cael ei drosglwyddo iddynt hwy fel carcharor, ac i osgoi hyn, lladdodd ei hun trwy gymryd gwenwyn.