Hecataeus o Filetos
Hanesydd a daearyddwr o Roegwr oedd Hecateus (Groeg: Ἑκαταῖος) neu Hecateus o Filetos (c. 550 CC - 476 CC). Roedd yn frodor o ddinas Roeg Miletos, yn Asia Leiaf.
| Hecataeus o Filetos | |
|---|---|
| Ganwyd | 6 g CC  Miletus |
| Bu farw | Miletus |
| Dinasyddiaeth | Miletus |
| Galwedigaeth | daearyddwr, hanesydd, llenor, mythograffydd |
| Adnabyddus am | Genealogia |
- Gweler hefyd y dudalen gwahaniaethu Hecataeus.
Ceisiodd ddadfytholegeiddio hanes cynnar Groeg yr Henfyd trwy greu cronoleg led-hanesyddol seiliedig ar hanes traddodiadol ac achau teuluoedd blaenllaw Miletos yn ei lyfr Yr Achau / Hanes.
Teithiai'n eang gan ymweld â nifer o lefydd yn yr Henfyd, gan gynnwys Gwlad Groeg, Thrace a Persia, ynghyd â rhannau o'r Eidal, Sbaen a Gogledd Affrica lle ceid dinasoedd Groegaidd. Ysgrifennodd lyfr am ei deithiau - Taith o gwmpas y Byd - sydd ar goll bellach, yn anffodus, ac eithrio ambell ddryll ohono yng ngwaith awduron diweddarach. Roedd yr 'argraffiadau' cyntaf o'r gwaith yn cynnwys map o'r byd Clasurol cynnar gan y cartograffydd a daearyddwr Anaximandros, yntau yn frodor o Filetos.
Gan Hecateus y ceir y cyfeiriad hanesyddol cyntaf at y Celtiaid.