John Alf Brown
Roedd John "Jack" Alf Brown, a oedd yn cael ei adnabod hefyd fel John Alf a "Big John", [1] (Hydref 1881 - 3 Awst 1936) [2] yn flaenwr rygbi'r undeb rhyngwladol Cymreig a chwaraeodd rygbi clwb i Gaerdydd a rygbi Sirol i Forgannwg. Cafodd Brown ei gapio saith gwaith dros Gymru ac er iddo fethu ag wynebu'r tîm teithiol cyntaf o Dde Affrica ym 1906 gyda Chymru, fe wynebodd y twristiaid gyda Chaerdydd a Morgannwg.
| John Alf Brown | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | Hydref 1881  Caerdydd |
| Bu farw | 3 Awst 1936 o afiechyd yr ysgyfaint Caerdydd |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | chwaraewr rygbi'r undeb |
| Chwaraeon | |
| Tîm/au | Clwb Rygbi Caerdydd, Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Cymru |
Roedd gan fod Brown enw am fod yn flaenwr caled a chorfforol dros ben, [3] a adlewyrchwyd yn ei alwedigaeth â llaw fel trimmer glo yn Nociau Caerdydd. Bu farw ym 1936 o Niwmoconiosis.[4]
Gyrfa rygbi
golyguGyrfa clwb
golyguDaeth Brown i'r amlwg gyntaf fel chwaraewr rygbi i dîm Clwb Rygbi St Pedr yng Nghaerdydd. Penodwyd Brown yn is-gapten St Pedr, ond ym 1901 symudodd i dîm dosbarth cyntaf Caerdydd. [5] Chwaraeodd Brown gyntaf i i dîm cyntaf Caerdydd yn ystod tymor 1901/02, dan gapteiniaeth Bert Winfield. [6] Ddiwedd 1905, roedd Brown yn rhan o dîm Caerdydd a wynebodd y Crysau Duon, ei ornest gyntaf yn erbyn gwrthwynebwyr rhyngwladol. [7] Mewn gêm agos iawn, collodd Caerdydd 10-8. Y tymor olynol bu De Affrica ar daith o amgylch Prydain, a Brown yn eu hwynebu ddwywaith, yn gyntaf ar lefel sirol ac yna ar lefel clwb. Fe wynebodd De Affrica gyntaf pan gafodd ei ddewis i gynrychioli tîm Sir Forgannwg. Roedd Brown yn ddewis annisgwyl ac ymunodd â'r tîm gyda'i gyd chwaraewyr o dîm Caerdydd George Northmore, Bert Winfield, Rhys Gabe a Billy O'Neill . Mewn gêm gyflym iawn, enillodd De Affrica 6-3, ac yna aethant ymlaen i guro Cymru mewn buddugoliaeth syfrdanol fis yn ddiweddarach. Ar 1 Ionawr 1907 cyfarfu De Affrica â Chaerdydd yng ngêm olaf y daith, ar ôl colli un gêm yn unig, yn erbyn yr Alban, mewn ymgyrch 28 gêm. Roedd y gêm yn un o uchafbwyntiau'r daith, gyda llawer o chwaraewyr Caerdydd wedi cael eu bychanu gan fuddugoliaeth Dde Affrica dros Gymru, ac yn chwarae er balchder. Gweithiodd Brown, Casey ac O'Neill ar y blaen yn ddiflino i Gaerdydd, yn erbyn tîm o Dde Affrica oedd wedi colli cydlyniad. [8] Trwy berfformiad Brown ar y gêm hon y cafodd ei gap Cymreig cyntaf [9] Y sgôr oedd 17-0 i Gaerdydd, unig golled De Affrica i dîm clwb trwy gydol y daith.
Yn ystod tymor 1907/08, cafodd Rhys Gabe gapteiniaeth Caerdydd, a phenododd Brown yn is-gapten iddo. [10] Erbyn i Brown adael Caerdydd ym 1910, roedd wedi chwarae gyda’r clwb am ddeg tymor, wedi ymddangos mewn 221 gêm a sgorio 12 cais[11]
Gyrfa ryngwladol
golyguAr 12 Ionawr 1907, dewiswyd Brown ar gyfer tîm cenedlaethol Cymru am y tro cyntaf. Daethpwyd ag ef i mewn i’r garfan ar gyfer gêm agoriadol Pencampwriaeth y Pedair Gwlad 1907, a chwaraewyd gartref yn erbyn Lloegr. Roedd Brown yn un o bedwar cap newydd yng ngharfan Cymru, ac yn un o ddau ymddangosiad cyntaf yn y pac; y llall oedd James Watts o Lanelli . Ar ôl y perfformiad siomedig yn erbyn De Affrica, fe wnaeth Cymru ailddarganfod eu ffordd gan guro Lloegr gydag argyhoeddiad 22-0. Gorffennodd Brown nid yn unig ei gêm ryngwladol gyntaf gyda buddugoliaeth, ond fe sgoriodd hefyd ei bwyntiau rhyngwladol cyntaf a’r unig bwyntiau rhyngwladol yn ystod y gêm gyda chais. Ar ôl y gêm agoriadol, cadwodd Brown ei le yn y tîm cenedlaethol am weddill y twrnamaint, a welodd Cymru yn gorffen yn ail y tu ôl i'r Alban.
Ym Mhencampwriaeth 1908 bu Ffrainc yn chwarae yn erbyn Cymru a Lloegr, fel parotiaid at ddod yn rhan o'r gystadleuaeth ym 1910. Chwaraeodd Brown mewn tair o’r gemau, gan gynnwys y gêm ryngwladol gyntaf un rhwng Cymru a Ffrainc, ond dewiswyd Tom Evans yn ei le ar gyfer gêm Iwerddon. Enillodd Cymru bob un o’r pedair gêm y tymor hwnnw, gan wneud Brown nid yn chwaraewr a enillodd y Goron Driphlyg, a hefyd yn aelod o dîm cyntaf i ennill y Gamp Lawn.
Chwaraeodd Brown mewn un gêm ryngwladol olaf i Gymru, gem agoriadol Pencampwriaeth y Pedair Gwlad 1909 yn erbyn Lloegr. Daeth ei yrfa ryngwladol i ben fel y dechreuodd gyda buddugoliaeth dros y Saeson, ac er na chymerodd unrhyw ran bellach yn y gystadleuaeth, roedd yn rhan o garfan arall a enillodd y Gamp Lawn pan gurodd Cymru'r pedair gwlad arall i ennill y Bencampwriaeth.
Gemau rhyngwladol
golyguCymru[12]
Llyfryddiaeth
golygu- Billot, John (1974). Springboks in Wales. Ferndale: Ron Jones Publications.
- Davies, D.E. (1975). Caerdydd Rugby Club, History and Statistics 1876-1975. Risca: The Starling Press. ISBN 0-9504421-0-0.
- Godwin, Terry (1984). The International Rugby Championship 1883-1983. London: Willows Books. ISBN 0-00-218060-X.
- Smith, David; Williams, Gareth (1980). Fields of Praise: The Official History of The Welsh Rugby Union. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru. ISBN 0-7083-0766-3.
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Davies (1975), tud 242.
- ↑ John Alf Brown player profile Scrum.com
- ↑ Billot (1974), tud 29.
- ↑ Jenkins, John M.; et al. (1991). Who's Who of Welsh International Rugby Players. Wrexham: Bridge Books. t. 27. ISBN 1-872424-10-4.
- ↑ St. Peters History Error in Webarchive template: URl gwag. stpetersrfc.co.uk
- ↑ Davies (1975), tud 49.
- ↑ Billot, John (1972). All Blacks in Wales. Ferndale: Ron Jones Publications. t. 41.
- ↑ Davies (1975), tud 65.
- ↑ Davies (1975), tud 61.
- ↑ Davies (1975), tud 62.
- ↑ Davies (1975), tud 400.
- ↑ Smith (1980),