Llysywen Bendoll yr Afon

Llysywen Bendoll yr Afon
Statws cadwraeth
Pryder lleiaf  (IUCN 2.3)
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Animalia
Ffylwm:	Chordata
Dosbarth:	Cephalaspidomorphi
Urdd:	Petromyzontiformes
Teulu:	Petromyzontidae
Genws:	Lampetra
Rhywogaeth:	L. fluviatilis
Enw deuenwol
Lampetra fluviatilis (Linnaeus 1758)

Pysgodyn sy'n byw yn y môr ac mewn dŵr croyw ac sy'n perthyn i deulu'r Petromyzontidae ydy'r llysywen bendoll yr afon sy'n enw benywaidd; lluosog: llysywod pendoll yr afon (Lladin: Lampetra fluviatilis; Saesneg: European river lamprey).

Mae ei diriogaeth yn cynnwys Ewrop ac mae i'w ganfod ar adegau yn aberoedd ac arfordir Cymru.

Ar restr yr Undeb Rhyngwladol dros Gadwraeth Natur (UICN), caiff y rhywogaeth hon ei rhoi yn y dosbarth 'Lleiaf o Bryder' o ran niferoedd, bygythiad a chadwraeth.

Profiadau maes

Ceir sawl cofnod am y lysywen hon, gan gynnwys:

• “Cefais alwad amser cinio heddiw, Mehefin 16, 2012i ddweud bod pethau rhyfedd iawn o dan Bont Fawr, Llanrwst. Rhedais i'r car i nol y camera a chael cyfle i weld a tynnu llun llysywen bendoll yr afon, river lamprey. Roedd pedair neu bump ohonynt yno. Dyma'r tro cyntaf i mi weld y pysgod yma. Buaswn yn falch o gael mwy o wybodaeth amdanynt”.
• Wedi gweld rhai o'r rhain yn yr afon ym Mharc Glynllifon rhyw 3 i 4 blynedd yn ôl. Roeddynt yn ymgordeddu o gwmpas ei gilydd a rhai yn cydio mewn cerrig hefo'i ceg fel petaent yn gwneud lle i ddodwy. Roedd eu ceg fel twll o dan y corff, dim ceg yn agor a chau fel un pysgodyn. Heb weld rhai ers hynny yno.
• Byddwn yn gweld y rhain yn dod i afon Dwyfor yn flynyddol o'r 60gau hyd yn ddiweddar... yn cydio mewn gwiniadau neu eog allan yn y môr ac yn dod i fyny'r afon i ddodwy yn ystod yr haf. Byddai rhai llathen a mwy i'w gweld islaw pont osgoi Llanystumdwy.

Gweler hefyd

• Rhestr o greaduriaid morol gwledydd Prydain
• Rhestr Goch yr IUCN, rhestr o greaduriaid wedi'u dosbarthu i 9 categori yn ôl niferoedd, prinder, cadwraeth ayb.
• Llwybr yr Arfordir
• Cadwraeth
• Gwefan Llên Natur; termau safonol.