Mantell fapadeiniog
| Araschnia levana | |
|---|---|
| |
| Un o'r cyntaf i ddeor, ddechrau'r gwanwyn | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Arthropoda |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Lepidoptera |
| Teulu: | Nymphalidae |
| Genws: | Araschnia |
| Rhywogaeth: | A. levana |
| Enw deuenwol | |
| Araschnia levana (Linnaeus, 1758) | |
Glöyn byw sy'n perthyn i deulu'r Nymphalidae yn urdd y Lepidoptera yw mantell fapadeiniog, sy'n enw benywaidd; yr enw lluosog ydy mentyll mapadeiniog; yr enw Saesneg yw European Map, a'r enw gwyddonol yw Araschnia levana.[1][2] Ei diriogaeth yw dwyrain a chanol Ewrop, ac mae'n ymgartrefu yng ngorllewin Ewrop yn llwyddiannus iawn ac yn cynyddu o ran niferoedd.
Ymwelydd prin iawn â gwledydd Prydain ydy'r fantell fapadeiniog. Dros y 100 mlynedd diwethaf cafwyd sawl cynnig aflwyddiannus i geisio'i gyflwyno i'r ynysoedd hyn. Ceisiwyd gwneud hynny yn Nyffryn Gŵy yn 1912, ac yn Swydd Gaerwrangon yn y 1920au, De Ddyfnaint yn y 1942, Sir Gaer yn y 1970au a Chanolbarth Lloegr yn y 1990au. Mae'r arferiad yma, bellach, yn anghyfreithlon.
Un o nodweddion hynota'r fantell yw fod pryd a gwedd y ddwy genhedlaeth o oedolion yn edrych yn bur wahanol. Du ydy lliw' genhedlaeth gyntaf - gyda marciau gwyn.
-
Araschnia levana f. prorsa -
Araschnia levana f. prorsa △ -
Araschnia levana f. levana -
Araschnia levana f. levana △
Bwyd
golyguMae'r wyau'n cael eu dodwy mewn un llinell hir, un ar ben y llall, a hynny o dan ddeilen danadl poethion, sef y planhigyn y bydd y lindys, yn ei dro, yn ei fwyta. Mae'r rhes gwyn o wyau'n edrych yn debyg i flodau'r danadl.
Cyffredinol
golyguGellir dosbarthu'r pryfaid (neu'r Insecta) sy'n perthyn i'r Urdd a elwir yn Lepidoptera yn ddwy ran: y gloynnod byw a'r gwyfynod. Mae'r dosbarthiad hwn yn cynnyws mwy na 180,000 o rywogaethau mewn tua 128 o deuluoedd.
Wedi deor o'i ŵy mae'r mantell fapadeiniog yn lindysyn sy'n bwyta llawer o ddail, ac wedyn mae'n troi i fod yn chwiler. Daw allan o'r chwiler ar ôl rhai wythnosau. Mae pedwar cyfnod yng nghylchred bywyd glöynnod byw a gwyfynod: ŵy, lindysyn, chwiler ac oedolyn.
Gweler hefyd
golygu
Cyfeiriadau
golygu- ↑ Gwefan Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Cyngor Cefn Gwlad Cymru. Adalwyd ar 29 Chwefror 2012.
- ↑ Geiriadur enwau a thermau ar Wefan Llên Natur. Adalwyd 13/12/2012.