Marcus Vipsanius Agrippa

Gwleidydd, cadfridog a phensaer yn amser yr ymerodwr Augustus oedd Marcus Vipsanius Agrippa neu Agrippa (63 CC12 CC).

Marcus Vipsanius Agrippa
Ganwyd63 CC Edit this on Wikidata
Istria Edit this on Wikidata
Bu farw12 CC Edit this on Wikidata
Campania Edit this on Wikidata
DinasyddiaethRhufain hynafol Edit this on Wikidata
Galwedigaethpensaer, ysgrifennwr, gwleidydd hynafol, Rhufeinig, milwr Rhufeinig Edit this on Wikidata
Swyddllywodraethwr Rhufeinig, seneddwr Rhufeinig, Conswl Rhufeinig Edit this on Wikidata
TadLucius Vipsanius Major Edit this on Wikidata
MamIgnota Edit this on Wikidata
PriodAttica, Claudia Marcella Major, Iulia Maior Edit this on Wikidata
PlantVipsania Agrippina, Vipsania Attica, Vipsania Marcella Major, Vipsania Marcella Minor, Gaius Caesar, Julia the Younger, Lucius Caesar, Agrippina yr hynaf, Agrippa Postumus Edit this on Wikidata
LlinachJulio-Claudian dynasty, Vipsanii Agrippae Edit this on Wikidata

Roedd Agrippa'n gyfaill a mab-yng-nghyfraith i Awgwstws. Gwnaeth enw iddo'i hun fel areithydd ac awdur. Ef oedd pennaeth y llynges pan drechwyd Marcus Antonius a Cleopatra ym Mrwydr Actium yn 31 CC, a gwobrwywyd ef gan Augustus.

Dan oruchwyliaeth Agrippa y gorffennwyd yr arolwg mawr o diriogaeth yr Ymerodraeth Rufeinig a gychwynwyd gan Iŵl Cesar yn 44 CC. Gyda chymorth y deunydd a ddaeth i'w law felly gwnaeth Agrippa fap crwn o'r Byd. Tua'r flwyddyn 7 CC, gorchmynodd Awgwstws gael copi ohono mewn marmor a osodwyd i fyny mewn teml yng nghanol Rhufain.

Cafodd y gwaith hwnnw ddylanwad mawr, yn arbennig ar yr Itinerarium ymherodrol (math o lawlyfrau daearyddol ar gyfer y fyddin a'r weinyddiaeth Rufeinig yn dangos y ffyrdd o Rufain i'r taleithiau). Yr unig lyfr gan Agrippa sy'n hysbys yw hwnnw y dechreuodd ysgrifennu ar ganlyniadau'r arolwg. Ar ôl marwolaeth Agrippa cafodd y gwaith ei gwblhau dan orchymyn Awgwstws ac fe'i cyhoeddwyd dan y teitl Chorographia.

Roedd Agrippa yn noddwr amlwg hefyd. Ef a fu'n gyfrifol am godi dwy o'r temlau Rhufeinig mwyaf adnabyddus, sef y Maison Carrée yn Nîmes a'r Pantheon yn Rhufain.