Morris Roberts

Gweinidog o Lanuwchllyn oedd Morris Roberts (Mai 1799 – 30 Mehefin 1878).

Morris Roberts
Ganwyd	Mai 1799  Llanuwchllyn
Bu farw	30 Mehefin 1878
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	gweinidog yr Efengyl

Cefndir

Aeth Roberts i un o ysgolion Dr. Daniel Williams ,ond roedd yr athro ar y pryd yn anghymwys iawn; fodd bynnag, rhoddwyd sylfaen ardderchog iddo yn y Beibl gan George Lewis. Dechreodd ennill bywoliaeth pan oedd yn 10 oed, trwy gweithio ar nifer o ffermydd, yn enwedig yn Bala. Caniatawyd iddo ymuno â'i ewythr ym Mryn Llin, Trawsfynydd, lle bu'n rhaid iddo weithio am ddim mwy na'i gadw am beth amser. Ymunodd â'r capel yn Llanfachreth lle rhoddwyd cyfle iddo ymarfer ei ddawn i siarad yn gyhoeddus.

Ym mis Chwefror 1820 dechreuodd ei yrfa fel pregethwr Methodistiaid Calfinaidd. Tra yn Llanarmon Dyffryn Ceiriog, aeth i drafferthion oherwydd ei farn ynglŷn â 'materion penodol yn ymwneud â dysgeidiaeth yr Efengyl'. Cafodd ei gyhuddo o gefnogi'r 'System Newydd' mewn materion athrawiaethol ac o ddilyn John Roberts o Lanbryn -mair (1767 - 1834) a gweinidogion Annibynnol eraill. Ym mis Mehefin 1828 daethpwyd â'i achos gerbron Cymdeithasfa y Bala a chafodd ei wahardd i bregethu y tu allan i'w sir ei hun nes i'r Gymdeithas gyfarfod yng Nghaernarfon yn y mis Medi canlynol, pan gafodd ei adfer i'w swydd.

Ym mis Mehefin 1831, fe ymfudodd i America, lle bu ei thad yn 1818. Ymsefydlodd, yn gyntaf oll, yn Utica, lle ordeiniwyd ef ar 7 Awst 1831, ond symudodd i Remsen ym 1833, lle roedd yn bregethu'n rheolaidd mewn nifer o eglwysi a hefyd ar ffermydd. Yma unwaith eto daeth i mewn i wrthdrawiad, y tro hwn gyda rhai o'r henoed, ar gwestiynau am ddisgyblaeth eglwysig ac athrawiaeth, ac fe'i tynnwyd allan. Ymunodd â'r Annibynwyr nawr, ymhlith y rhai a chwaraeodd ran amlwg yn sir Oneida hyd nes iddo ymddeol yn 1871.

Ymwelodd â Chymru ym 1866 a rhoddwyd croeso cynnes iddo, er bod ei enw o dan gwmwl mewn rhai chwarteri oherwydd ei fod wedi cau ei gapel yn erbyn Samuel Roberts o Lanbryn-mair, gan eu bod yn anghytuno ar achosion caethwasiaeth a rhyfel .

Marwolaeth

Bu farw 30 Mehefin 1878, a chladdwyd ef ym mynwent Fairchild Corner, Remsen. Roedd yn bregethwr nodedig.

Ffynonellau

• Edward Davies, Cofiant y diweddar Barch. Morris Roberts, Remsen, N.Y. (Utica 1879);
• R. T. Jenkins, Hanes Cynulleidfa Hen Gapel Llanuwchllyn (1937), 169-70;
• Owen Thomas, Cofiant y Parchedig John Jones, Talysarn (New York New York, 1868), 576, 577;
• Jonathan Jones, Cofiant y Parch. Thomas Jones o Ddinbych yn cynnwys ei gyssylltiad a duwinyddiaeth a llenyddiaeth ei oes (Denbigh 1897);
• Cymru (O.M.E.), xx, 169-70.