Mur Mawr Gorgan
Gwaith amddiffynnol hynafol a leolir yn ardal Gorgan yng ngogledd-ddwyrain Iran, yn y rhanbarth a adnabyddid yn yr Henfyd fel Hyrcania, yw Mur Mawr Gorgan. Cyfeirir ato hefyd fel Mur Amddiffynnol Gorgan, Rhwystr Anushirvân, Rhwystr Firuz a Qazal Al'an, a hefyd Sadd-i-Iskandar, (Perseg: 'Argae/Rhwystr Alecsander). Mae rhai archaeolegwyr yn ei alw 'Y Sarff Goch' am fod ei friciau o liw coch. Mae'n amddiffyn Pyrth Caspia a oedd yn eu tro yn fynedfa i wastadiroedd gogledd a chanolbarth Iran i nomadiaid Canolbarth Asia. Teithiodd Alecsander Fawr a'i fyddin trwy'r Pyrth ar ei daith i Hyrcania a'r dwyrain.
 | |
| Math | amddiffynfa, fortified line  |
|---|---|
| Enwyd ar ôl | Gorgan |
| Agoriad swyddogol | 420 |
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Sasanian defense lines |
| Sir | Talaith Golestan |
| Gwlad | Iran |
| Cyfesurynnau | 37.070382°N 54.076552°E |
| Hyd | 200 cilometr |
 | |
| Arddull pensaernïol | Sasanian architecture |
| Statws treftadaeth | Tentative World Heritage Site |
| Manylion | |
| Deunydd | bricsen |
Dyma'r mur amddiffynnol ail hiraf erioed, ar ôl Mur Mawr Tsieina, ond fe'i codwyd tua mil o flynyddoedd cyn y mur hwnnw ac mae ei adeiladwaith yn fwy cadarn na Mur Mawr Tsieina fel y saif heddiw. Mae'n fwy na Mur Hadrian a Mur Antoninus gyda'i gilydd. Mae'n rhedeg am 155 km gyda thrwch o rwng 6 - 10 medr. Ceir sawl caer ar hyd y mur, wedi eu lleoli rhwng 10 a 50 km oddi wrth ei gilydd.
Does dim cytundeb ymhlith archaeolegwyr am oed y mur, ond credir iddo gael ei godi rhwng y 3edd a'r 7g OC, er bod rhai yn dadlau iddo gael ei godi am y tro cyntaf yn y ganrif gyntaf OC.
Dolenni allanol
golygu- (Saesneg) "Gorgan's Great Red Snake" (Science Daily, Chwefror 2008)
- (Saesneg) Gwefan am Fur Gorgan Archifwyd 2009-04-22 yn y Peiriant Wayback
- (Saesneg) "First Iranian Defensive Wall: The Great Wall of Gorgan" Archifwyd 2009-07-18 yn y Peiriant Wayback: erthygl ymchwil gan Manouchehr Saadat Noury