Neuadd y Sir, Trefynwy

Mae Neuadd y Sir, Trefynwy yn adeilad a gofrestrwyd oherwydd ei werth hanesyddol fel gradd 1. Cafodd ei adeiladu yng nghanol y dref yn 1724 fel llys barn ar gyfer Sir Fynwy. Dyma leoliad achos llys y Siartydd mawr John Frost ac eraill am deyrnfradwriaeth am eu rhan yn nherfysg Casnewydd. Wedi hynny, defnyddiwyd yr adeilad fel marchnad anifeiliaid.

Neuadd y Sir

Math	llys barn
Agoriad swyddogol	1724
Sefydlwyd	1724
Daearyddiaeth
Lleoliad	Trefynwy
Sir	Sir Fynwy
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	24.2 metr
Cyfesurynnau	51.812°N 2.71536°W
Cod post	NP25 3EA
Arddull pensaernïol	Baróc
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd I
Manylion
Deunydd	Bath Stone
Ffeiliau perthnasol ar Comin

Perchennog yr adeilad, bellach, ydy Cyngor Sir Fynwy ac mae'r lle'n agored i ymwelwyr. Mae yma hefyd ganolfan ymwelwyr a swyddfa Cyngor y Dref.

Caewyd y Llys Ynadon yn 197 a Llys y Goron yn 2002. Gwnaeth Gyngor Sir Fynwy gais llwyddiannus i'r Heritage Lottery Fund am y swm o £3.2, gydag un filiwn ychwanegol yn cael ei roi gan y Cyngor Sir. Mae'r llys yn agored i'r cyhoedd.

Cerflun o Harri V, brenin Lloegr

Saif cerflun o Harri V, brenin Lloegr (9 Awst neu 16 Medi 1387 – 31 Awst 1422) ar fur ffrynt y neuadd: uwch y brif fynedfa, gyda chloc y dref yn union uwch ei ben. Yn ôl llawer, hen gerflun digon tila ydy o a chaiff ei ddisgrifio fel: "rather deplorable", a "pathetic..like a hypochondriac inspecting his thermometer". Cafodd ei ychwanegu yn 1792 gan Charles Peart i gofio'r ffaith i'r brenin gael ei eni yng nghastell y dref. Mae'r ysgrifen ar bedestal y cerflun yn darllen: HENRY V, BORN AT MONMOUTH, AUG 9TH 1387. Gwyddys, bellach, fodd bynnag fod y dyddiad geni hwn yn anghywir.

Oriel

• 
  Neuadd y Sir a Sgwâr y Dref, 1958
• 
  Cerflun Harri V
• 
  Tu blaen yr adeilad, cyn atgyweirio 2008, gyda cherflun Rolls ac un o stondinau'r farchnad
• 
  Atgyweirio yn 2009
• 
  Atgyweirio yn 2009
• 
  Manylun o gerflun Rolls