Pengwin
Pengwiniaid | |
---|---|
![]() | |
Pengwiniaid Brenhinol (Aptenodytes patagonicus) | |
Dosbarthiad gwyddonol | |
Teyrnas: | Animalia |
Ffylwm: | Chordata |
Dosbarth: | |
Urdd: | Sphenisciformes Sharpe, 1891 |
Teulu: | Spheniscidae Bonaparte, 1831 |
Genera modern | |
Aderyn sydd ddim yn medru hedfan yw Pengwin. Maent yn byw yn Hemisffer y De o Antarctica i Ynysoedd y Galapagos, ar y Cyhydedd.[1] Maent yn bwyta pysgod, cramenogion ac ystifflogod.[1] Mae'n aelod o'r urdd Sphenisciformes.
Etymoleg yr enwGolygu
Pengwyniaid Cymraeg?
Ydi’r gair Saesneg PENGUIN yn tarddu o “ben gwyn” y CARFIL MAWR. Aeth y carfil mawr i ddifodant ddechrau’r 19eg ganrif trwy hela barus a didrugaredd morwyr oherwydd ei anallu i hedfan. Gairfowl oedd ei enw Saesneg ar y pryd. Tybed ai o’r gair hwn mae ein gair carfil yn dod? Ond cwestiwn arall sydd gan Ruairidh (Roddy) Mclean - ai pen gwyn y carfil mawr esgorodd ar y gair ‘pengwin’ gan forwyr Cymreig, cyn cael ei fabwysiadu am y pengwin, aderyn tebyg ei ymarweddiad ym moroedd y de? Ac ai dyma darddiad penguin yn Saesneg?[[2]]
Mae’r ateb yn gymhleth a diddorol ac mae Ruairidh (Roddy) Mclean yn pwyso a mesur y dystiolaeth yn deg. (Agorwch y ddolen I ddarllen ei ysgrif yn yr Aeleg). Mae ei ddadleuon i'w gweld ym Mwletin Llên Natur rhifyn 53[2]
Mae’r rhaghysbyseb i fersiwn ar-lein newydd yr Oxford English Dictionary yn dweud fel hyn:
- the earliest recorded use of penguin can be traced back to Wales. Whilst the famous flightless bird was being referred to as gare-fowl in the far north of Europe, the Welsh coined the term from two words - pen meaning head and gwyn meaning white. The first written citation is from 1577, "Infinite were the Numbers of the foule, wch the Welsh men name Pengwin & Maglanus tearmed them Geese."[3]
Dyma ddywed Geiriadur Prifysgol Cymru am "pengwin" neu "pengwyn": "benthyciad o’r Saesneg penguin; ceisir weithiau darddu'r Saesneg penguin o’r Gymraeg pen gwyn".[4]
Rhai rhywogaethau yn yr un teuluGolygu
Rhestr Wicidata:
teulu | enw tacson | delwedd |
---|---|---|
Jentŵ | Pygoscelis papua | |
Pengwin Adélie | Pygoscelis adeliae | |
Pengwin barfog | Pygoscelis antarcticus | |
Pengwin brefog | Spheniscus demersus | |
Pengwin cribfelyn | Eudyptes chrysocome | |
Pengwin ffiordydd | Eudyptes pachyrhynchus | |
Pengwin llygadfelyn | Megadyptes antipodes | |
Pengwin macaroni | Eudyptes chrysolophus | |
Pengwin Magellan | Spheniscus magellanicus | |
Pengwin Patagonia | Aptenodytes patagonicus | |
Pengwin Periw | Spheniscus humboldti | |
Pengwin y Galapagos | Spheniscus mendiculus | |
Pengwin ymerodrol | Aptenodytes forsteri | |
Pengwin Ynys Macquarie | Eudyptes schlegeli | |
Pengwin Ynys Snares | Eudyptes robustus |