Gwladweinydd a chadfridog Athenaidd oedd Pericles, Groeg: Περικλῆς, Lladin: Pericles (490 CC. – 429 CC. Ef oedd prif arweinydd Athen yn ystod ei hoes aur, ac ystyrid ef yn areithiwr heb ei ail.

Pericles
FfugenwΟλύμπιος Edit this on Wikidata
Ganwyd494 CC Edit this on Wikidata
Athen Edit this on Wikidata
Bu farw429 CC Edit this on Wikidata
Athen Edit this on Wikidata
DinasyddiaethAthen yr henfyd Edit this on Wikidata
Galwedigaethgwleidydd, person milwrol, gwladweinydd, areithydd, swyddog y fyddin Edit this on Wikidata
SwyddAthenian strategos Edit this on Wikidata
TadXanthippus Edit this on Wikidata
MamAgariste Edit this on Wikidata
PriodPericles' first wife, Aspasia Edit this on Wikidata
PlantPericles yr Ieuengaf, Paralus, Xanthippus Edit this on Wikidata
LlinachAlcmaeonidae, Buzygae Edit this on Wikidata
Pericles, copi Rhufeinig o gerflun gwreiddiol gan Cresilas (Amgueddfa Brydeinig, Llundain).

Ganed Pericles tua 490 CC yn Cholargos, gerllaw Athan, yn fab i. Xanthippos ac Agariste. Yn bymtheg oed, roedd yn un o’r gwragedd a phlant a symudwyd i Ynys Salamis pan gipiwyd Athen gan fyddin Ymerodraeth Persia.

Daeth yn amlwg yng ngwelidyddiaeth Athen fel un o gefnogwyr Ephialtes a’r mudiad democrataidd. Cefnogodd ymgyrch Ephialtes i leihau grym yr Areopagus, ac wedi llofruddiaeth Ephialtes yn 461 CC daeth Pericles yn arweinydd y blaid ddemocrataidd. Rhwng 460 CC a 445 CC etholwyd ef i swydd strategos yn rheolaidd, ac arweiniodd ymgyrchoedd milwrol llwyddiannus yn erbyn Boeotia ac Aegina. Dan ei arweiniad ef, datblygodd Cynghrair Delos i fod yn ymerodraeth Athen. Gwaethygodd y berthynas rhwng Athen a Sparta yn raddol.

Cryfhaodd Pericles ddemocratiaeth yn Athen, a dechreuodd yr arfer o dalu cyflog i’r rhai a ddewisid fel rheithwyr neu i swyddi cyhoeddus eraill, gan ei gwneud yn bosibl i ddinasyddion tlotach wasanaethu, yn hytrach na dim ond y cyfoethogion. Ef oedd prif ysgogydd adeiladu’r Parthenon.

Pan ddechreuodd Rhyfel y Peloponnesos, dadleuai Pericles dros strategaeth o osgoi brwydr a Sparta ar y tir, er bod byddin Spartaidd dan eu brenin Archidamus II yn anrheithio Attica yn rheolaidd, a dibynnu ar y llynges i ennill y rhyfel. Bu farw o’r pla yn 429 CC, wedi i’w feibion, Xanthippos a Paralos, farw o’r pla o’i flaen.