Pertyn brych
| Pertyn brych Lepiota aspera
| |
|---|---|
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Fungi |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Agaricales |
| Teulu: | Agaricaceae |
| Genws: | Echinoderma[*] |
| Rhywogaeth: | Echinoderma asperum |
| Enw deuenwol | |
| Echinoderma asperum (Pers.) Bon (1991) | |
_Qu%C3%A9l_253905.jpg)
_Qu%C3%A9l_268378.jpg)
Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Agaricaceae yw'r Pertyn brych (Lladin: Lepiota aspera; Saesneg: Freckled Dapperling).[1] 'Y Pertynnod' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. 'Tlws' neu 'brydferth' yw 'pert', sy'n ddisgrifiad o liw a siap y ffyngau hyn. Mae'r teulu Agaricaceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.
Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un ovate mushroom cap. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll.
Ffyngau golygu
Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.
Aelodau eraill o deulu'r Agaricaceae golygu
Mae gan Pertyn brych ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:
Rhestr Wicidata:
| rhywogaeth | enw tacson | delwedd |
|---|---|---|
| Agaricus deserticola | Agaricus deserticola |  |
| Agaricus pilatianus | Agaricus pilatianus |  |
| Agaricus semotus | Agaricus semotus |  |
| Agaricus spissicaulis | Agaricus spissicaulis | |
| Agaricus subrufescens | Agaricus subrufescens |  |
| Caws ceffyl | Agaricus arvensis |  |
| Caws cennog y coed | Agaricus augustus |  |
| Madarch meithrin | Agaricus bisporus |  |
| Madarch y coed | Agaricus sylvicola |  |
| Madarch y maes | Agaricus campestris |  |
Gweler hefyd golygu
Cyfeiriadau golygu
- ↑ Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
- ↑ Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
- ↑ Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
Safonwyd yr enw Pertyn brych gan un o brosiectau 
. Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.