Rapporteur Arbennig y Cenhedloedd Unedig ar Wenwyn a Hawliau Dynol

Sefydlwyd mandad Rapporteur Arbennig y Cenhedloedd Unedig ar Wenwyneg a Hawliau Dynol ym 1995 gan Gomisiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Dynol.

Rapporteur Arbennig y Cenhedloedd Unedig ar Wenwyn a Hawliau Dynol
Enghraifft o'r canlynolRapporteur Arbennig y Cenhedloedd Unedig Edit this on Wikidata
Dechreuwyd1995 Edit this on Wikidata
Deiliad presennolMarcos A. Orellana Edit this on Wikidata
Deiliaid a'u cyfnodau 
  • Marcos A. Orellana
  • SylfaenyddComisiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau Dynol Edit this on Wikidata
    Gwefanhttps://www.ohchr.org/en/special-procedures/sr-toxics-and-human-rights Edit this on Wikidata

    Cefndir

    golygu

    Ym 1995, sefydlodd y Comisiwn ar Hawliau Dynol y mandad i archwilio goblygiadau hawliau dynol o ddod i gysylltiad â sylweddau peryglus a gwastraff gwenwynig. Roedd hyn yn cynnwys traffig anghyfreithlon a rhyddhau cynhyrchion gwenwynig a pheryglus yn ystod gweithgareddau milwrol, rhyfel a gwrthdaro. Meysydd eraill sydd wedi'u cynnwys yn y mandad yw gwastraff meddygol, diwydiannau echdynnu (yn enwedig olew, nwy a mwyngloddio), amodau llafur yn y sectorau gweithgynhyrchu ac amaethyddol, cynhyrchion defnyddwyr, allyriadau amgylcheddol sylweddau peryglus o bob ffynhonnell, a gwaredu gwastraff.[1]

    Yn 2011, cadarnhaodd Cyngor Hawliau Dynol y Cenhedloedd Unedig y gallai sylweddau peryglus a gwastraff fod yn fygythiad difrifol i'r hawl dynol o fwynhau bywyd yn llawn. Ehangwyd y mandad i gynnwys cylch bywyd cyfan cynhyrchion peryglus, o weithgynhyrchu i waredu terfynol. Gelwir hyn yn 'ymagwedd crud i'r bedd'. Mae'r cyflymiad cyflym mewn cynhyrchu cemegolion yn awgrymu'r tebygolrwydd bod hwn yn fygythiad cynyddol, yn enwedig i hawliau dynol y rhannau mwyaf bregus o gymdeithas.[1]

    Mae'r Cenhedloedd Unedig yn honni ei bod yn ofynnol i wladwriaethau yn ôl cyfraith hawliau dynol rhyngwladol gymryd camau gweithredol i atal unigolion a chymunedau rhag dod i gysylltiad â sylweddau gwenwynig. Yn aml ystyrir mai aelodau bregus o gymdeithas sy'n cael eu heffeithio fwyaf. Maent yn cynnwys pobl sy'n byw mewn tlodi, gweithwyr, plant, grwpiau lleiafrifol, pobl frodorol ac ymfudwyr.[1]

    Arbenigwr annibynnol

    golygu

    Penodir y Rapporteur Arbennig gan Gyngor Hawliau Dynol y CU. Mae'r Cyngor Hawliau Dynol yn ei gwneud yn ofynnol i'r arbenigwr penodedig archwilio ac adrodd yn ôl i Aelod-wladwriaethau ar fentrau a gymerwyd i hyrwyddo ac amddiffyn yr hawliau dynol sy'n gysylltiedig â rheolaeth amhriodol o sylweddau a gwastraff peryglus.[1]

    Detholiad o bynciau yr adroddwyd arnynt gan y Rapporteur Arbennig

    golygu
    • Ym Mawrth 2022, cyflwynodd yr Human Rights Watch adroddiad y Rapporteur Arbennig ynghylch arian byw (mercwri) artisanal a chloddio am aur ar raddfa fychan. Defnyddir arian byw mewn mwyngloddio i adalw'r aur o'r mwyn. Mae'n arbennig o niweidiol i blant, yn ymosod ar y system nerfol ganolog a gall achosi niwed i'r ymennydd a marwolaeth. Mae'r gwaith mwyngloddio'n aml yn cael ei wneud gan weithwyr sy'n blant sydd ag ychydig iawn o wybodaeth neu wybodaeth anwir am beryglon arian byw. [2]
    • 2021 - Adroddiad: Camau'r cylch plastigau a'u heffeithiau ar hawliau dynol

    Mae'r adroddiad yn tynnu sylw at oblygiadau hawliau dynol ychwanegion gwenwynig mewn plastigion a chylch bywyd plastig, gan gynnwys hawliau menywod, plant, gweithwyr, a phobl frodorol.[3] Ychwanegir cemegau gwenwynig yn aml at blastigau, gan achosi risgiau difrifol i hawliau dynol a'r amgylchedd. Cyflwyna'r Rapporteur Arbennig ei argymhellion gyda'r nod o fynd i'r afael â chanlyniadau negyddol plastigion ar hawliau dynol.[4]

    • 2015 - Adroddiad: Hawl i Wybodaeth am Sylweddau Peryglus a Gwastraff

    Yn yr adroddiad hwn, eglura'r Rapporteur Arbennig yr hawl i wybodaeth trwy gydol cylch bywyd sylweddau a gwastraff peryglus, gan nodi heriau sydd wedi dod i'r amlwg wrth wireddu'r hawl hon ac amlinellodd rai atebion posib i'r problemau hyn. Trafodir rhwymedigaethau Gwladwriaethau a chyfrifoldebau busnes mewn perthynas â gweithredu'r hawl i wybodaeth am sylweddau a gwastraff peryglus.[5]

    Arbenigwr Annibynnol Presennol

    golygu
    • Marcos A. Orellana, 2020-cyfredol[1]

    Arbenigwyr Annibynnol y gorffennol

    golygu
    • Mr. Baskut Tuncak (Twrci/UDA), 2014-2020
    • Mr. Marc Pallemaerts (Gwlad Belg), 2012-2014
    • Mr. Calin Georgescu (Rwmania), 2010-2012
    • Mr Okechukwu Ibeanu (Nigeria), 2004-2010
    • Ms Fatma Zohra Ouhachi-Vesely (Algeria), 1995-2004[1]

    Cyfeiriadau

    golygu
    1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 "Special Rapporteur on toxics and human rights". United Nations. Cyrchwyd 9 May 2022.
    2. "Submission to the Special Rapporteur on Toxics and Human Rights" (PDF). Human Rights Watch. Cyrchwyd 9 May 2022.
    3. "New UN Human Rights Report on Toxic Plastics". Health Environment Justice. Cyrchwyd 9 May 2022.
    4. "Report of the Special Rapporteur on the implications for human rights of the environmentally sound management and disposal of hazardous substances and wastes, Marcos Orellana". United Nations. Cyrchwyd 9 May 2022.
    5. "Thematic Reports". Baskut Tuncak. Cyrchwyd 9 May 2022.

    Dolenni allanol

    golygu