Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian

Mae Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian yn rheilffordd treftadaeth sydd ar hyn o bryd yn ddwy linell ar wahan; mae un yn rhedeg rhwng Gorsaf reilffordd Croesoswallt a Gorsaf reilffordd Cei Weston, a’r llall yn rhedeg o orsaf reilffordd De Llynclys. Mae bwriad i uno’r dwy linell i greu un reilffordd 5 milltir o hyd. Ffurfiwyd y rheiffyrdd gan uno Cymdeithas Rheilffyrdd Cambrian ac Ymddiriedolaeth Rheilffyrdd Cambrian yn 2009. My ganddynt amgueddfa yn hen ddepo nwyddau Gorsaf reilffordd Croesoswallt.

Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian

Enghraifft o'r canlynol	rheilffordd dreftadaeth
Gwladwriaeth	y Deyrnas Unedig
Rhanbarth	Swydd Amwythig
Gwefan	http://www.cambrianrailways.com/
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Gorsaf reilffordd Croesoswallt

Trên nwyddau y rheilffordd

Mae’r rheilffyrdd i gyd yn Lloegr, yn agos i’r ffin gyda Chymru, ond roedd mwyafrif Rheilffordd y Cambrian yng Nghymru. Mae gan rhai rheilffyrdd treftadaeth yng Nghymru – Rheilffordd Dyffryn Rheidol, Rheilffordd y Trallwng a Llanfair, Rheilffordd Ffestiniog a Rheilffordd Treftadaeth Ucheldir Cymru - gysylltiadau hanesyddol â’r Cambrian. Hysbysebir y Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian dros Gymru, ac mae'n cynnwys elfennau pwysig o hanes rheilffordd y wlad.

Hanes

Sefydlwyd cymdeithas y rheilffyrdd ym 1972, a llogwyd iard nwyddau Croesoswallt a bocs signal De Croesoswallt. Crëwyd amgueddfa yn y sied nwyddau, ac roedd gan y gymdeithas sawl locomotif stêm a diesel yn ogystal â cherbydau. Ym 1997, cytunodd British Rail i ganiatáu, o dan bŵerau rheilffordd ysgafn, trenau ar drac 300 medr o hyd. Prynodd y gymdeithas iard a sied nwyddau Cei Weston gyda help y Gronfa Loteri Treftadaeth. Pan ddaeth trenau chwarel i ben ym 1988, cytunodd Rheilffordd Brydeinig i ganiatáu trenau heb deithwyr ar gangen Blodwel. Ffurfiwyd Ymddiriedolaeth Rheilffyrdd Cambrian ym 1998 i sicrhau perchnogaeth y cledrau ac aildechrau rhedeg trenau rhwng Gobowen a Blodwel. Wedi cwblhau ei rôl, byddai'r ymddiriedolaeth yn trosglwyddo’r gytundeb er mwyn i’r gymdeithas redeg trenau. Cytunodd yr ymddiriedolaeth brynu’r cledrau oddi wrth Railtrack ym 1997 a chafwyd caniatád cynllunio erbyn 2001. Ond disodlwyd Railtrack gan Network Rail, a daeth stop i’r trafodaethau. Sefydlwyd safle newydd yng nghyffordd Llandu ar gangen Nantmawr

Cynigwyd ryddfraint trac y rheilffordd rhwng Llynclys a Phant. Derbynwyd grant ewropeaidd, prynwyd y trac gan Gyngor Croesoswallt ac ei logwyd i’r ymddiriedolaeth. Ail-osodwyd y cledrau dros 2003/4 a dechreodd trenau o 2005 ymlaen. Derbynwyd grantiau eraill o DEFRA ac Ewrop, ac adeildwyd gorsaf De Lynclys.

Prynwyd Gorsaf reilffordd Croesoswallt gan Gyngor Croesoswallt yn 2005, a chrewyd canolfannau ymwelwyr a busnes. Sefydlwyd Ymddiriedolaeth Gorsaf Croesoswallt i reoli’r adeilad a dosbarthu gwybodaeth. Derbynwyd grant gan ymddiriedolaeth y reilffordd i ail-sefydlu’r rheilffordd rhwng Gobowen, Llynclys a Blodwel.

Crewyd ymddiriedolaeth newydd yn 2009, yn cyfuno Ymddiriedolaeth y Rheilffyrdd Cambrian, Cymdeithas Rheilffordd y Cambrian ac Ymddiriedolaeth Adeilad Gorsaf Reilffordd Croesoswallt. I greu Rheilffyrdd Treftadaeth Cambrian.

Gwaith

Mae trenau’n rhedeg ar linell yn Nghroesoswallt a llinell arall ar y gangen rhwng De Lynclys a Phant. Symudwyd yr amgueddfa i orsaf reilffordd Croesoswallt, ac atgyweirir locomotifau a cherbydau yn yr hen sied nwyddau. Yn defnyddio grant o £22,000 oddi wrth Cronfa Cyfleusterau i Ymwelwyr y dref, atgyweiriwyd bocs signal De Croesoswallt.

Estyniadau

Mae’r rheilfordd yn trwsio ac yn estyn y cledrau’n ogleddol o Lynclys at Groesoswallt er mwyn cyrraedd pencadlys y rheilffordd. Cliriwyd safle’r croesfan lefel ar draws yr A483 yn Weston, ac roedd ymweliad gan Arolygwyr frenhinol y rheilffyrdd. Mae partion gwaith wedi canolbwyntio ar gyrion ystad tai Dolgoch rhwng Porth-y-Waen a Llynclys, a’r bont dros yr A483 yno.

Croesoswallt-Cei Weston

Mae gwaith wedi mynd ymlaen i gysylltu Croesoswallt a Weston, lle mae bragdy crefft a stad dywidiannol.Roedd rhaid gwneud gwaith ar sail y rheilffordd, adeiladu pont newydd yn ymyl Ffordd Middleton ar gyfer cerddwyr a cyfnewid trawstiau ger Travis Perkins. Gosodwyd y cledrau’r holl ffordd i Weston. Cwblhawyd yr estyniad, agorwyd ar 2 Ebrill 2022.

Deddf Trafnidiaeth a Gwaith

Derbynwyd awdurdod o dan y ddeddf ar 28 Chwefror 2017, sy’n caniatáu ailagor y rheilffordd rhwng Gobowen a Chwarel Blodwel. Mae’n rhaid adeiladu twnnel a phont i ddisodli’r croesfannau gwastad dros yr A5 ac A483.

Gorsafoedd y rheilffyrdd

• Gorsaf reilffordd Gobowen Cysylltiad i’r llinell rhwng Amwythig a Wrecsam.
• Arhosfa Neuadd y Parc
• Gorsaf reilffordd Croesoswallt
• Gorsaf reilffordd Cei Weston
• Gorsaf reilffordd Gogledd Lynclys ar safle gorsaf gynt Llynclys.
• Arhosfa Porthywaen
• Gorsaf reilffordd Cyffordd Blodwel
• Gorsaf reilffordd De Lynclys
• Arhosfa Lôn Penygarreg

Locomotifau

• Stêm
• Andrew Barclay 0-6-0ST "The Barclay" rhif 885 o 1900. Mewn storfa yng Nghroesoswallt.
• Peckett 0-4-0ST "Adam" rhif. 1430 o 1916. Mewn storfa yng Nghroesoswallt.
• Peckett/Beyer Peacock 0-4-0ST "Oliver Veltom" nrhif 2131 o 1951. Arddangosir yn Amgueddfa Rheilffyrdd Cambrian. Atgyweirir yng Nghroesoswallt.
• Andrew Barclay 0-4-0ST "Henry Ellison" rhif 2217 o 1947. Gweithredol yng Nghroesoswallt. Cyrhaeddodd Oswestry, ar fenthyg o from Reilffordd Dyffryn Ecclesbourne ym Mawrth 2022.
• Andrew Barclay 0-4-0ST "Fife Flyer Rhif 6," rhif 2261 o 1949. Disgwyl am atgyweirio yng Nghroesoswallt; Cyrhaeddodd o Rheilffordd Stêm Ribble yn Awst 2016.
• Hunslet0-6-0ST 0-6-0ST "Norma"; rhif 3770 o 1952. Arddangosir yn Amgueddfa Rheilffyrdd Cambrian. Disgwyl am gyllid i atgyweirio.

• Locomotifau diesel
• Hudswell 0-4-0DM rhif. D893, 1951. Arddargosir, ac atgyweirir yn raddol, yn Amgueddfa Rheilffordd Cambrian.
• BR 0-6-0 Dosbarth Rheilffordd Brydeinig 08 rhif D3019, 1953. Atgyweirir yn Llynclys.
• Vulcan 0-4-0 "Telemon" rhif 295, 1955. Gweithredol yn Llynclys.
• Ruston a Hornsby 0-4-0DM "Scottie", rhif 412427, 1957; yn gymharach, rhif 1. Gweithredol yng Nghroesoswallt.
• Planet 0-4-0 Diesel-hydrolig "Alpha", rhif 3953, 1962. Gweithredol yn y iard, Croesoswallt.
• Ruston a Hornsby 0-4-0DE "Alun Evans" rhif 11517, 1963. Gweithredol yng Nghroesoswallt.
• English Electric 0-6-0DH "Jana" rhif D1201, 1969.Mewn storfa, Llynclys.
• English Electric 0-6-0DH rhif D1230, 1969. Known as 'Kimberley' by previous owners but no plates carried. Gweithredol yn Llynclys.
• F. C. Hibberd a chwmni Cyf. 0-4-0 "Cyril", rhif 3541, 1952. Gweithredol. Dychwelodd o Nantmawr, Reilffordd Ysgafn Dyffryn Tanat ym Mawrth 2018 from Tanat Valley Light Railway.

• Unedau diesel
• Dosbarth 101 rhifau 51205 a 54055, rhifau 51187a51512, 1957-1959. Atgyweirir51205; atgyfodir 54055 (yn wreiddiol 56055). Mae 51187 a 51512 yn gweithio yn Llynclys.
• Dosbarth 144]] rhifau 144006 (55806 a 55829), a 144007 (55807 a 55830). 144006 yn gweithio yng Nghroesoswallt, a 144007 mewn storfa yn Weston.

Dolenni allanol

• Gwefan y rheilffyrdd