Rhiangar ach Brychan

santes Celtaidd, merch Brychan

Santes o'r 5g oedd Rhiangar ac un o 24 o ferched Brychan Brycheiniog.[1] Roedd ganddi fab, Cynidr, oedd yn etifedd iddi. Ni wyddom enw ei dad ef. Roedd tiroedd Rhiangar yn ne Brycheiniog a gorllewin Henffordd.

Rhiangar ach Brychan
Ganwyd5 g Edit this on Wikidata
Man preswylLlanrhian, Aberhonddu Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Galwedigaetharweinydd crefyddol Edit this on Wikidata
PlantCynidr Edit this on Wikidata

Diffyg Cysegriadau golygu

Ar wahân i eglwys yn Llech ym Maelienydd nid oes eglwysi sy'n parhau i ddwyn enw Rhiangar. Cyfeirir mewn hen ddogfennau at "lannau Rhiangar a Chynidr", a ail-gysegrwyd i Fair, mam Iesu yn ddiweddarach.[1] Ond ceir eglwysi sy'n dwyn enw ei mab: Llangynidr ym Mhowys ac Aberysgir a Llan-y-wern ble gelwir yr eglwysi yn "Eglwys Fair a Cynidr". Yn Nghantref ac yn Kenderchurch (eglwys Cynidr) mae'r cysegriad presennol hefyd wedi'i newid i Fair. Pan drosglwyddwyd awdurdod dros yr eglwys yn y Clas-ar-Wy i fynachdy Sant Pedr, Caerloyw yn 1088 cyfeiriwyd ati fel "eglwys sant Cynidr. Heddiw gelwir hi yn eglwys Sant Pedr.[1]

Mae Rhiangar yn enghraifft o santes sydd bron wedi mynd yn anghof oherwydd y tuedd Normanaidd i ail-gysegru eglwysi.

Gweler hefyd golygu

Cyfeiriadau golygu

  1. 1.0 1.1 1.2 Jones, T.T. 1977, The Daughters of Brychan, Brycheiniog XVII