Rhys Gryg

Rhys Gryg neu Syr Rhys Gryg (bu farw 1234) oedd yr olaf o dywysogion annibynnol teyrnas Deheubarth. Roedd yn bedwerydd fab i'r Arglwydd Rhys. Ei fam oedd Gwenllïan ferch Madog ap Maredudd ac felly roedd yn gefnder i Lywelyn Fawr.

Rhys Gryg
Beddrod Rhys Gryg yng Ngadeirlan Eglwys Tyddewi
Ganwyd	1160  Cymru
Bu farw	1234
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	teyrn, pendefig
Swydd	tywysog
Tad	Rhys ap Gruffudd
Mam	Gwenllian ferch Madog ap Maredudd ap Bleddyn
Priod	Maud de Clare
Plant	Rhys Mechyll, Maredudd ap Rhys Gryg, Ellyw ferch Rhys Gryg, Ales ferch Rhys Grûg ap Rhys, Nn ferch Rhys Gryg ap Rhys ap Gruffudd, Hywel ap Rhys Gryg, Llywelyn ap Rhys Gryg ap Rhys ap Gruffudd, Gwenllian Gethin ferch Rhys Gryg, Jonet ferch Rhys Gryg ap Rhys

Castell Dryslwyn a Bryn Gronger

Bywgraffiad

Ochrodd gyda Llywelyn yn erbyn y brenin John o Loegr yn 1216. Ond trodd Llywelyn arno yn 1220 a meddiannu rhai o'i diroedd. Dros dro oedd yr anghydfod ac o hynny ymlaen brwydrodd Rhys gyda Llywelyn yn erbyn y Saeson yn y de.

Cafodd ei anafu mewn brwydr gerllaw Caerfyrddin yn 1234. Er gwaethaf triniaeth gan Feddygon Myddfai, bu farw o'i glwyf, ymhen ychydig, yn Llandeilo (efallai yn abaty Llandeilo Fawr).

Canodd y bardd Llywarch ap Llywelyn ('Prydydd y Moch') awdl fawreddog i Rys Gryg (tua 1220 efallai). Canodd y Prydydd Bychan iddo yn ogystal.

Llyfryddiaeth

Erthygl Rhys Gryg yn y Bywgraffiadur Cymreig

Eginyn erthygl sydd uchod am Gymro neu Gymraes. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.