Robert fitz Martin

Uchelwr Normanaidd a'r cyntaf o Arglwyddi Cemais oedd Robert fitz Martin neu Robert FitzMartin (c. 1095? - c. 1159).

Robert fitz Martin
Ganwyd1090s Edit this on Wikidata
Bu farw1159 Edit this on Wikidata
Galwedigaethperson milwrol Edit this on Wikidata

Nid oes gwybodaeth am ei dad, heblaw mai Martin oedd ei enw; Geva de Burci, etifeddes Serlo de Burci, oedd ei fam. Ail-briododd ei fam a William de Falaise, ac yn ddiweddarach etifeddodd Robert diroedd William a thiroedd ei daid, Serlo de Burci, yng ngorllewin Lloegr. Yn gynnar yn nheyrnasiad Harri I, brenin Lloegr, cymerodd ran yn yr ymosodiad Normanaidd ar Gymru, a chrewyd barwniaeth Cemais, rhwng Aberteifi ac Abergwaun, iddo. Nanhyfer oedd ei brif ganolfan: cododd castell yno yn gynnar yn y 12g. Sefydlodd Robert a'i wraig gyntaf Maud Peverell Abaty Llandudoch rywbryd rhwng 1115 a 1119. Yn 1135-1136, enillodd y Cymry y tiroedd hyn yn ôl, ac roedd Robert yn un o arweinwyr y llu Normanaidd a orchfygwyd gan Owain Gwynedd ym Mrwydr Crug Mawr. Er i'r Cymry gipio tref Aberteifi, llwyddodd Robert i amddiffyn Castell Aberteifi.

Rhwng 1136 a 1141 bu'n gwasanaethu yr Ymerodres Matilda yn ystod yr ymryson am goron Lloegr, ac yn ddiweddarach ei mab, Harri II. Nid oes cofnod ohono yn ystod y gweddill o'r 1140au; efallai iddo fynd ar yr Ail Groesgad. Ail-briododd ag Alice de Nonant, a chawsant dri o blant. Cafodd ei fab William diroedd ei dad yn ôl trwy briodi Angharad, merch Rhys ap Gruffudd.

Cyfeiriadau

golygu