Simnai Bragdy Soames, Wrecsam

Simnai frics Fictorianaidd yng nghanol dinas Wrecsam, gogledd-ddwyrain Cymru, yw simnai Bragdy Soames (Saesneg: Soames Brewery Chimney) ynteu simnai Bragdy Border. Mae'r simnai'n adeilad rhestredig gradd II.

Simnai Bragdy Soames

Math	simnai
Sefydlwyd	1894
Daearyddiaeth
Lleoliad	Offa
Sir	Wrecsam, Offa
Gwlad	Cymru
Uwch y môr	73.8 metr
Cyfesurynnau	53.043829°N 2.991764°W
Statws treftadaeth	adeilad rhestredig Gradd II, Henebion Cenedlaethol Cymru
Manylion

Lleoliad

Mae'r simnai yn sefyll ar Stryt y Twtil (Tuttle Street) y tu ôl i dafarn y Nag's Head, i'r de-ddwyrain o Eglwys San Silyn ac i'r gogledd o afon Gwenfro. Mae golygfa tuag at y simnai i lawr Stryt Yorke o'r gyffordd rhwng Stryt Yorke a'r Stryt Fawr yng nghanol Wrecsam.

Hanes

Yn wreiddiol, yn ardal Stryt y Twthil roedd marchnad o'r enw Sgwâr Swydd Efrog (Yorkshire Square).

Roedd cwrw yn cael ei bragu gan y Nag's Head ymhell cyn i Arthur Soames o fragdy Soames brynu'r safle yn 1879. Adeiladwyd y simnai yn 1894 fel rhan o estyniad y bragdy, un o lawer o fragdai yn y dref. Estynnodd y bragdy ar ddwy ochr Styt y Twtil, gan adeiladu'r simnai ar ochr ddwyreinol y stryd a bragdy newydd ar yr ochr orllewinol.

Yn 1931, cyfunwyd y bragdy Soames â dau fragdy arall er mwyn creu bragdy Border, a daeth bragdy Stryt y Twtil yn ganolfan i'r gwaith cynhyrchu. Yn 1984, cafodd y bragdy ei gau ar ôl iddo gael ei werthu i gwmni Marstons. Addaswyd bragdy Stryt y Twtil i fod yn fflatiau, ond mae'r Nag's Head ar agor o hyd. Gwerthwyd y simnai gan John Marek er mwyn ei hachub rhag cael ei dymchwel cyn-aelod o'r Senedd dros Wrecsam a chyn-aelod o'r Cynulliad. Gwerthodd y Dr Marek y simnai yn 2011.

Disgrifiad

Gyda thafarn y Nags Head ar Stryt yr Bryn (Mount Street) a bragdy Stryt y Twtil, mae'r simnai yn rhan o grŵp o adeiladau sy'n gysylltiedig â hen fragdy Soames/Border.

Adeiladwyd y simnai o frics coch ac mae hi'n 37 metr (120 troedfedd) o daldra. Mae'n adeilad blaenllaw yng nghanol Wrecsam yn ogystal â thŵr Eglwys San Silyn.