Spigyn pengoch
Gomphidius roseus

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Boletales
Teulu: Gomphidiaceae
Genws: Gomphidius[*]
Rhywogaeth: Gomphidius roseus
Enw deuenwol
Gomphidius roseus

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Gomphidiaceae yw'r Spigyn pengoch (Lladin: Gomphidius roseus; Saesneg: Rosy Spike).[1] Y Spigynnau yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Hoelen trwchys hyd at 30 cm a ddefnyddid i ddal distiau mawr o bren at ei gilydd oedd 'spigynnau' (Saesneg: spikes). Mae'r teulu Gomphidiaceae yn gorwedd o fewn urdd y Boletales.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw blackish-brown. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un fflat. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel arfilyn.

Ffyngau

golygu

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Gomphidiaceae

golygu

Mae gan Spigyn pengoch ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Chroogomphus helveticus Chroogomphus helveticus
 
Chroogomphus pseudovinicolor Chroogomphus pseudovinicolor
 
Chroogomphus tomentosus Chroogomphus tomentosus
 
Chroogomphus vinicolor Chroogomphus vinicolor
 
Gomphidius oregonensis Gomphidius oregonensis
 
Gomphidius subroseus Gomphidius subroseus
 
Spigyn coprog Chroogomphus rutilus
 
Spigyn gludiog Gomphidius glutinosus
 
Spigyn llarwydd Gomphidius maculatus
 
Spigyn pengoch Gomphidius roseus
 
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
  Safonwyd yr enw Spigyn pengoch gan un o brosiectau  . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.