Þingvellir
Mae'r Thingvellir, neu, o'i roi ei sillafiac gywir, Þingvellir (Islandeg: "Þing", senedd, a "vellir", tir gwastadedd) yn rhan o barc cenedlaethol yn Gwlad yr Iâ a leolir yn rhan dde-orllewinol yr ynys, ger penrhyn Reykjanes ac ardal folcanig Hengill. Oherwydd ei arwyddocâd diwylliannol yn 2004, daeth Þingvellir yn rhan o Restr Treftadaeth y Byd UNESCO.
 | |
| Math | national park, graben, Tarren  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Cylchfa amser | UTC±00:00 |
| Daearyddiaeth | |
| Rhan o'r canlynol | Golden Circle |
| Gwlad | Gwlad yr Iâ |
| Arwynebedd | 22,788.70811 ha |
| Uwch y môr | 120 metr |
| Gerllaw | Öxará |
| Cyfesurynnau | 64.2581°N 21.125°W |
 | |
| Statws treftadaeth | Safle Treftadaeth y Byd |
| Manylion | |
Ystyr yr Enw
golyguYnganir yr enw Þingvellir fel "thingvelir", mae'r lythyren Þ ('thorn') yn cyfateb i 'th' yn y Gymraeg.
Mae'r gair Þingvellir dod o'r gair Proto-Norseg Þingvǫllr o Þing ('cynulliad', 'senedd') a vǫllr (gwastadedd", tir gwastad), gan ddynodi "gwastadedd y senedd." Mae'r gair Þing yn gytras mewn nifer o seneddau ar diroedd lle bu'r Llychlynwyr yn byw a lle siaradwyd Norseg megis: Dingwall a Tingwall yn yr Alban; Thingwall yn Lloegr; Tynwald yw Senedd Ynys Manaw; a Tingvoll yn Norwy. Gelwir senedd gyfoes Gwlad yr Iâ yn Alþing (Althing).
Hanes
golygu
Yma, yn y flwyddyn 930, y sefydlwyd yr Althing, un o'r cyntaf (os nad y cyntaf) o seneddau yn y byd. Cyfarfu'r Althing unwaith y flwyddyn yn agos at "hemicycle" lafa sydd wedi ei ffinio gan ddau clogwyn creigiog gyfochrog. Sesiynau seneddol hyn yn ystod y Lögsögumenn ("y Deddfwyr") lledaenu cyfreithiau newydd, dirimevano anghydfodau a phartïon hyd yn oed yn drefnus ac cystadlaethau chwaraeon. Er gwaethaf cael y Althing ups natur anwastad, yna profiadol, roedd Þingvellir bob amser yn lle o werth symbolaidd iawn, at y pwynt bod yma mewn 1000 Icelanders dyfarnu bod Cristnogaeth oedd yr unig grefydd yn y wlad; cyhoeddwyd annibyniaeth y wlad yn 1944. Mae swyn y parc wedi gadael ei farn lenyddiaeth Islandeg hefyd. Lleolir nofel Íslandsklukkan 'Cloch Gwlad yr Iâ (1943) gan Halldór Laxnes yma a hefyd nofel dditectif Arnaldur Indriðason 'Hypothermia' (2010).[1]
Daeareg
golyguYn daearyddol gorwedd y Þingvellir ar hollt drifft cyfandirol, y gellir ei gydnabod yn glir yn y ceunentydd a rhwygiadau sy'n rhedeg drwy'r rhanbarth. Y mwyaf ohonynt, yw'r Almannagjá, syd yn canyon go iawn. Mae'r drifft cyfandirol yma hefyd yn achosi nifer fawr o ddaeargrynfeydd yn y rhanbarth hwn. Mae'r rhanbarth yn cyffwrdd â glannau gogleddol Þingvallavatn, llyn fwyaf Gwlad yr Iâ. Mae'r afon Öxará yn llifo drwy'r parc cenedlaethol ac yn ffurfio rhaeadr yr Almannagjá, o'r enw Öxaráfoss. Ynghyd â rhaeadr Gullfoss a geiserau Haukadalur, mae Þingvellir yn creu drindod o safleoedd mwyaf enwog o Gwlad yr Iâ, a elwir 'Y Cylch Aur'.
