Gwlad Geltaidd ac ynys fwyaf Môr Iwerddon yw Ynys Manaw (Manaweg: Ellan Vannin) a chanddi statws tiriogaeth ddibynnol y Goron. Mae iddi arwynebedd o 572 km² (221 milltir sgwâr) a phoblogaeth o 84,497 (yn 2011).[1] Bu farw Ned Maddrell, siaradwr cynhenid olaf y Fanaweg, yn 1974, ond mae'r iaith wedi cael ychydig o adfywiad yn ddiweddar. Yn ôl cyfrifiad 2011 mae 1,823 yn gallu siarad, darllen neu ysgrifennu'r iaith.[1]
Mae gan yr ynys hunanlywodraeth yn ddibynnol ar y Goron Brydeinig. Senedd yr ynys yw'r Tynwald, a sefydlwyd yn 979. Douglas yw'r brifddinas. Snaefell yw'r mynydd uchaf a'r unig fynydd go iawn, er bod sawl bryn ar yr ynys hefyd.
Mae treftadaeth Ynys Manaw yn gyfuniad o ddylanwadau Celtaidd a Llychlynnaidd. Sefydlodd y Senedd Tynwald gan y Llychlynwyr a rheolwyd yr Ynys gan frenhinoedd Llychlynnaidd, Albanaidd a Seisnig yn yr Oesoedd Canol. Yna fe reolwyd yr Ynys gan Arglwyddi Manaw annibynnol o 1406 tan 1765, pan ddaeth o dan feddiant y Goron Brydeinig.[2]
Ynys Manaw
