Thomas Williams, Llanidan
Roedd Thomas Williams, Llanidan (13 Mai 1737 – 30 Tachwedd 1802) yn un o ddiwydiannwyr amlycaf y 18g yng Nghymru.
| Thomas Williams, Llanidan | |
|---|---|
 Thomas Williams, tua 1792–95. Portread gan Thomas Lawrence, olew ar gynfas, yn Amgueddfa Genedlaethol Cymru. | |
| Ganwyd | 13 Mai 1737  |
| Bu farw | 30 Tachwedd 1802 |
| Dinasyddiaeth |  Cymru |
| Galwedigaeth | gwleidydd |
| Swydd | Aelod o 17eg Senedd Prydain Fawr, Aelod o 18fed Senedd Prydain Fawr, Aelod o Senedd 1af y Deyrnas Unedig, Aelod o 2il Senedd y Deyrnas Unedig |
| Tad | Owen Williams |
| Mam | Jane Lloyd |
| Plant | Owen Williams, Emma Williams, Jane Williams |
Roedd Thomas Williams yn fab i Owen Williams, Cefn Coch, Llansadwrn, Ynys Môn. Daeth yn gyfreithiwr, a bu'n cynrychioli teulu Hughes, Llysdulas, yn eu hachos yn erbyn Syr Nicholas Bayly o Blas Newydd ynghylch perchenogaeth gwaith copr Mynydd Parys ger Amlwch. Parhaodd yr achos yma am tua naw mlynedd, ac ni setlwyd y mater hyd 1778.
O gwmpas 1785 daeth yn brif reolwr Mynydd Parys, oedd erbyn hynny ym mherchenogaeth Iarll Uxbridge a Hughesiaid Llysdulas. Tyfodd y gwaith yn fawr dan ei reolaeth ef, a gallodd nid yn unig gynyddu cynhyrchiad copr ond hefyd sefydlu nifer o ddiwydiannau eraill cysylltiedig a'r diwydiant copr. Rhwng 1787 a 1792 bu yn rheoli'r Cornish Metal Company, oedd yn golygu ei fod yn rheoli bron y cyfan o ddiwydiant copr Prydain. Erbyn tua 1800 dywedid bod tua hanner diwydiant copr y byd yn ei ddwylo ef. Roedd yn boblogaidd gyda'r gweithwyr, a'i galwai'n "Twm Chwarae Teg", oherwydd ei ddull gonest o drin ei weithwyr ac o fasnachu, ond roedd yn llai poblogaidd gyda'i gystadleuwyr mewn busnes.
Daeth yn Aelod Seneddol dros Great Marlow yn Lloegr yn 1790. a chadwodd y sedd hyd ei farwolaeth. Dywedir mai ef oedd y gŵr cyfoethocaf yng Nghymru erbyn hynny.
Llyfryddiaeth
golygu- J. R. Harris, The Copper King: A biography of Thomas Williams of Llanidan (Gwasg Prifysgol Lerpwl, 1964)