Tomwellt

haen o ddeunydd organig neu fel arall i arbed a hybu tyfiant planhigyn

Mae tomwellt (Saesneg: mulch) yn enw ar ddeunydd organig a roir ar bridd ac wrth wraidd neu foncyff planhigion er mwyn gwella a diogelu'r pridd oddi tano a gwella a hirhau bywyd tyfu a ffrywthnlon y planhigyn sy'n ganolbwynt i'r tomwellt.[1] Mae'n hen arfer amaethyddol a geir sawl gwahanol ffurf arni gyda thechnoleg a hefyd mewn modd paramaethyddol.

Tomwellt
Mathdeunydd, aggregate Edit this on Wikidata
Deunyddpren, rhisgl, rwber, gwrtaith, lliwur, gwellt, deilen, carreg, pridd Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Tomwellt wrth wraidd coeden
Tomwellt wrth wraidd coeden

Pwrpas tomwellt

golygu
  • Arbed y pridd rhag ei erydu gan wynt neu ormod o ddŵr neu ddiffyg dŵr/sychder
  • Rheoli a chymhedroli tymheredd y ddaear - cynyddu pan fydd tymheredd yn oer, lleihau pan fydd yr haul yn gras
  • Rheoli ac arbed y planhigyn targed rhag tŵf a lledaeniad chwyn a nacáu gallu y chwyn i egino
  • Arbed y planhigyn targed rhag mynd yn frwnt wrth gyffwrdd â phridd
  • Lleihau anweddiad ac amddiffyn dad-hydriad
  • Cynyddu ffrwythlondeb y pridd

Denydd a ddefnyddir fel tomwellt

golygu

Gellir defnyddio amrywiaeth o ddeunydd organig neu fwy neu lai unrhyw beth. Y deunydd mwyaf defnyddiol yw:

dail, gwellt, blawd llif, gwlân, tail, gwrtaith/compost, sglodion pren, plisgyn coed, mawn, papur, cardbord etc.

Gellir hefyd ddefnyddio deunydd diwydiannol a ddefnyddir ar ffermydd amaethyddol ffrwythau a llysiau maint masnachol yn aml:

plastig (polywrethan, finyl polychlorid, mathau eraill o blastig), blancedi thermal.

Tomwellt ar gyfer adferiad tir crin

golygu

Bydd lladmeryddion dulliau amaethu paramaethu a defnyddio dŵr yn ddarbodus, fel Geoff Lawton a Neal Spackman yn tanlinellu rhan greiddiol tomwelltu ar gyfer gwella tir (a thir heli yn arbennig) sydd wedi dirywio o ganlyniad i or-bori, sychder a cham-reoli. Nodant ei fod yn ffordd rhad, ecolegol a hunangynhaliol o wella cnwd yr amaethwr a hynny heb ddefnyddio chwynladdwyr na defnyddio cemegion.[2] Byddant yn gwneud defnydd o domwellt wedi eidaenu mewn swêl.[3][4]

Gwneir defnydd o lenyddiaeth yr Almaenes, Gertrud Franck a'i llyfr Companion Planting: Successful Gardening the Organig Way[5]

Cyfeiriadau

golygu
  1. "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2020-09-18. Cyrchwyd 2018-12-25.
  2. "copi archif". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2019-04-15. Cyrchwyd 2018-12-25.
  3. https://www.youtube.com/watch?v=WUnQ4GeUZUA
  4. https://www.youtube.com/watch?v=iB_7-l1OzBs
  5. https://www.soilandhealth.org/wp-content/uploads/0302hsted/030217franck/franck.pdf

Dolenni allanol

golygu