Darlith radio gan Saunders Lewis a ddarlledwyd gan y BBC ar 13 Chwefror 1962 oedd Tynged yr Iaith, ac un o'r darllediadau pwysicaf yn hanes Cymru.

Tynged yr Iaith
Enghraifft o'r canlynolaraith Edit this on Wikidata
IaithCymraeg Edit this on Wikidata

Hanes golygu

Darlith Radio flynyddol y BBC ydoedd. Mae'n sôn am "frad Tryweryn", a dywedodd mai'r Gymraeg oedd yr "unig fater politicaidd ... werth i Gymro ymboeni ag ef". Roedd y ddarlith yn feirniadaeth llym ar arweinyddiaeth Gwynfor Evans Llywydd Plaid Cymru. Dadlodd fod angen plaid fyddai'n cefnogi pobl fel Eileen a Trefor Beasley a oedd yn brwydro dros y Gymraeg. Galwodd Saunders Lewis ar Gymry i wrthod llenwi ffurflenni a thalu trethi a thrwyddedau os nad oedd yn bosibl i wneud hynny drwy'r Gymraeg. Yn ei farn ef, byddai angen i ymgyrchwyr fod yn barod i dalu dirwyon a wynebu carchar am eu daliadau. Er bod y nifer o siaradwyr Cymraeg yn gostwng, datganodd : "Fe ellir achub y Gymraeg", ac mai "Nid dim llai na chwyldro yw adfer yr iaith Gymraeg yng Nghymru. Trwy ddulliau chwyldro yn unig y mae llwyddo".

Canlyniad y ddarlith oedd esgor ar sefydlu Cymdeithas yr Iaith Gymraeg.

Yn ei lythyr at Saunders Lewis (dyddiedig 21 Gorffennaf 1963), dywed Owain Owain, '...hoffwn i chwi gael gwybod fod eich sgwrs radio yn dwyn ffrwyth ar ei milfed (os byw'r Gymraeg yn yr 21 Ganrif, i chwi mae'r diolch).'[1]

Llyfryddiaeth golygu

Cyfeiriadau golygu

Dolenni allanol golygu