Uwch Gynghrair Ynysoedd Ffaröe
Uwch Gynghrair Ynysoedd Ffaröe (a elwir yn Betri deildin menn am resymau nawdd) yw lefel uchaf pêl-droed yn Ynysoedd Ffaro. Fe’i sefydlwyd ym 1942 fel Meistaradeildin, ac mae ganddo enw’r Uwch Gynghrair er 2005, pan ddisodlodd yr 1. deild fel prif adran bêl-droed y wlad. Trefnir y gynghrair gan Gymdeithas Bêl-droed Ynysoedd Ffaro.
 | |
| Gwlad | Ynysoedd Ffaröe |
|---|---|
| Cydffederasiwn | UEFA |
| Sefydlwyd | 1942 (fel Meistaradeildin) |
| Tymor cyntaf | 1942 |
| Nifer o dimau | 10 |
| Lefel ar byramid | 1 |
| Disgyn i | 1. deild |
| Cwpanau | Cwpan Ynysoedd Ffaröe |
| Cwpanau rhyngwladol | Cynghrair y Pencampwyr UEFA Cynghrair Europa UEFA Cynghrair Europa Conference UEFA |
| Pencampwyr Presennol | Klaksvíkar Ítróttarfelag (20 teitl) |
| Mwyaf o bencampwriaethau | Havnar Bóltfelag (24 teitl) |
 Uwch Gynghrair Ynysoedd Ffaröe | |
Mae 10 clwb yn ei herio. Ar ddiwedd pob tymor, mae dau dîm yn cael eu hisraddio a dau yn cael eu dyrchafu o 1. deild. Mae gan bob tîm yn y gynghrair statws lled-broffesiynol. Ers 1992 mae clybiau Ynysoedd Faroe wedi cystadlu yng nghystadlaethau UEFA.
Y clwb mwyaf lwyddiannus yn hanes y gynghrair yw HB Tórshavn sydd wedi ennill 22 o bencampwriaethau.
Ym mis Awst 2019, mae Uwch Gynghrair Ynysoedd Ffaröe yn y 53fed safle allan o 55 cynghrair yng nghyfernod UEFA.[1]
Hanes
golygu
Sefydlwyd y gynghrair yn ystod yr Ail Ryfel Byd yn 1942 (pan oedd nifer o luoedd arfog Prydain yn preswylio ac amddiffyn yr Ynysoedd),[2] er na chymerodd clybiau ran mewn cystadlaethau Ewropeaidd tan 1992,[3] oherwydd ymunodd Cymdeithas Bêl-droed Ynysoedd Ffaro ag UEFA yn unig yn 1990.[4] Rhwng 1942 a 1946 chwaraewyd y gystadleuaeth mewn fformat taro allan, ac o 1947 ymlaen mewn fformat cynghrair.
Y timau yn yr adran gyntaf hynny yn 1942 oedd: KÍ Klaksvík, TB Tvøroyri, B36 Tórshavn a HB Tórshavn sefydlu'r Meistaradeildin (Adran y Pencampwyr). Ym 1976 sefydlwyd y 1. deild (Adran Gyntaf) ac am y tro cyntaf roedd timau yn disgyn ac yn esgyn rhwng y 1. deild a 2. deild (Ail Adran).
Cyn creu Cymdeithas Bêl-droed Ynysoedd Ffaröe ym 1979, trefnwyd y gynghrair gan Gymdeithas Chwaraeon Ynysoedd Ffaröe. Yr unig dro na chwaraewyd tymor oedd yn ystod meddiannaeth Prydain ym 1944, pan achosodd diffyg peli pêl-droed y tymor.[3]
Roedd sawl enw ar y gynghrair; o'i sefydlu ym 1942 hyd 1975, fe'i gelwid yn Meistaradeildin. Newidiodd ei enw i 1. deild ym 1976 a chyflwynodd system esgyn a disgyn.[5] Er 2005 gelwir yr adran yn "Uwch Gynghrair" ("Premiere League").
Cenedligrwydd
golygu
Chwaraewyr
golyguEr 1947 mae 89% o'r holl gemau wedi'u cyflawni gan Ffaroese. Serbia (2.6%) sydd â'r gyfran fwyaf o chwaraewyr tramor, ac yna Denmarc (1.8%) a Gwlad Pwyl (1.4%). Yn 2019 y dosbarthiad oedd 86% Ffaroaidd. Y gyfran fwyaf o chwaraewyr tramor oedd Serbia eto gyda 3.7%. Fe'i dilynwyd gan Ddenmarc (3%) a Norwy (2.1%).
Hyfforddwr
golyguEr 1947, mae 187 o wahanol hyfforddwyr wedi gofalu am y timau yn yr adran gyntaf, ac roedd 85 (45%) ohonynt yn Ffaroeg. Roedd y fintai dramor fwyaf yn cynnwys hyfforddwyr Danaidd gyda 43 o hyfforddwyr (23%), ac yna Gwlad yr Iâ gyda 16 hyfforddwr (9%) a'r Serbiaid ac Iwgoslafia gyda 14 hyfforddwr (7%).
Noddwyr
golyguEr 2005 ac ail-frandio'r gynghrair, defnyddiwyd pedwar enw noddwr cynghrair:
- Formuladeildin (2005-2008)
- Vodafonedeildin (2009–2011)
- Effodeildin (2012–2017)
- Betrideildin (2018-presennol)
- Ers 2018, gelwir Uwch Gynghrair Ynysoedd Ffaro yn Betri deildin menn, ar ôl i FSF arwyddo cytundeb pum mlynedd gyda banc a chwmni yswiriant o'r Ynysoedd, Betri.
Fformat y gystadleuaeth
golygu
Mae'r gynghrair yn cael ei hymladd gan 10 tîm, sy'n chwarae ei gilydd deirgwaith. Tynnir gêm gyfartal cyn ymhelaethu gemau'r tymor nesaf i benderfynu pa dimau fydd â gêm gartref ychwanegol. Gynt penderfynwyd ar hyn yn seiliedig ar berfformiad clybiau yn y tymor blaenorol.
Esgyn a disgyn
golyguAr ddiwedd y tymor, mae dau dîm yn cael eu hisraddio a dau yn cael eu dyrchafu i ac o 1. deild. Fel yn Sbaen, caniateir i'r timau roi eu timau B ac C yn yr adrannau isaf, a dim ond os bydd o leiaf un tîm di-warchod yn gorffen yn y tri uchaf deild.
Yn y gorffennol, defnyddiodd y gynghrair playoff hyrwyddo-relegation rhwng y tîm 9fed safle a'r tîm 2il safle yn 1. deild, a chwaraewyd rhwng 1995 a 2005.
Cymhwyster Ewropeaidd
golyguAr hyn o bryd, mae'r pencampwr Ffaro yn gymwys i rownd ragbrofol gyntaf Cynghrair Pencampwyr UEFA, tra bod y timau ail a thrydydd safle yn ymuno â Chynghrair Europa UEFA yn y rownd Ragarweiniol. Rhoddir angorfa ychwanegol yn rownd ragarweiniol Cynghrair Europa i enillwyr Cwpan Ynysoedd Ffaro. Os yw enillwyr y gystadleuaeth honno eisoes wedi cymhwyso i gystadleuaeth Ewropeaidd, rhoddir yr angorfa i'r pedwerydd tîm sydd wedi'i osod yn y gynghrair.
Pencampwyr fesul clwb
golygu| Clwb | Lleoliad | Teitl | Ail safle |
|---|---|---|---|
| HB | Tórshavn | 23 | 25 |
| KÍ | Klaksvík | 18 | 13 |
| B36 | Tórshavn | 11 | 10 |
| TB | Tvøroyri | 7 | 10 |
| GÍ | Norðragøta | 6 | 3 |
| B68 | Toftir | 3 | 1 |
| EB/Streymur | Eiði / Streymnes | 2 | 5 |
| Víkingur | Norðragøta / Leirvík | 2 | 0 |
| NSÍ | Runavík | 1 | 3 |
| VB | Vágur | 1 | 2 |
| ÍF | Fuglafjørður | 1 | 2 |
| SÍ | Sørvágur | 1 | 1 |
| B71 | Sandur | 1 | 0 |
| MB | Miðvágur | 0 | 1 |
| Skála | Skála | 0 | 1 |
Clybiau mewn inc trwm yn chwarae'n yr hael uchaf yn gyfredol.
Clybiau mewn italig ddim bellach yn chwarae gyda'r timau oedolion.
Record fesul nifer
golygu| Pencampwyr | Clwb | Tymor |
|---|---|---|
| 24 | HB Tórshavn | 1955, 1960, 1963, 1964, 1965, 1971, 1973, 1974, 1975, 1978, 1981, 1982, 1988, 1990, 1998, 2002, 2003, 2004, 2006, 2009, 2010, 2013, 2018, 2020 |
| 20 | KÍ Klaksvík | 1942, 1945, 1952, 1953, 1954, 1956, 1957, 1958, 1961, 1966, 1967, 1968, 1969, 1970, 1972, 1991, 1999, 2019, 2021, 2022 |
| 11 | B36 Tórshavn | 1946, 1948, 1950, 1959, 1962, 1997, 2001, 2005, 2011, 2014, 2015 |
| 7 | TB Tvøroyri | 1943, 1949, 1951, 1976, 1977, 1980, 1987 |
| 6 | GÍ Gøta | 1983, 1986, 1993, 1994, 1995, 1996 |
| 3 | B68 Toftir | 1984, 1985, 1992 |
| 2 | EB/Streymur | 2008, 2012 |
| 2 | Víkingur Gøta | 2016, 2017 |
| 1 | SÍ Sørvágur | 1947 |
| 1 | ÍF Fuglafjørður | 1979 |
| 1 | B71 Sandur | 1989 |
| 1 | VB Vágur | 2000 |
| 1 | NSÍ Runavík | 2007 |
Cyfeiriadau
golygu- ↑ "Country coefficients". UEFA.
- ↑ Hans Pauli Joensen (9 Hydref 2009). "Season review: Faroe Islands" (yn English). UEFA. Cyrchwyd 29 Mai 2017.CS1 maint: unrecognized language (link)
- ↑ 3.0 3.1 "Introduction to Faroese Soccer". Soccer and Equipment. Cyrchwyd 6 Chwefror 2019.
- ↑ "Faroese future in safe hands". UEFA. Cyrchwyd 6 Chwefror 2019.
- ↑ Dinant Abbink. "Faroe Islands – List of Second Level Champions". RSSSF. Cyrchwyd 10 Mawrth 2019.