William Marshal, Iarll 1af Penfro
Milwr ac uchelwr Anglo-Normanaidd oedd William Marshal, 1af Iarll Penfro (1146 - 14 Mai 1219) (hefyd: William the Marshal a Guillaume le Maréchal). Galwyd ef gan yr hanesydd Steven Langton "y marchog mwyaf a fu erioed". Gwasanaethodd bedwar o frenhinoedd Lloegr gan dyfu o fod yn neb i fod yn un o ddynion mwyaf pwerus Ewrop ar y pryd. Galwyd ef gan bobloedd led led Ewrop fel "y Marshal".
| William Marshal, Iarll 1af Penfro | |
|---|---|
 | |
| Ganwyd | c. 1146  Wiltshire |
| Bu farw | 14 Mai 1219 Caversham |
| Dinasyddiaeth | Teyrnas Lloegr |
| Galwedigaeth | marchog, gwleidydd |
| Swydd | Iarll Farsial |
| Tad | John Marshal |
| Mam | Sibyl of Salisbury |
| Priod | Isabel de Clare |
| Plant | Isabel Marshal, Richard Marshal, 3ydd iarll Pembroke, William Marshal, 2il Iarll Penfro, Maud Marshal, Eva Marshal, Gilbert Marshal, 4ydd iarll Penfro, Walter Marshal, 5ed iarll Penfro, Anselm Marshal, Joan Marshal, Sibyl Marshal |
Priododd Isabel de Clare, merch Richard Fitz Gilbert de Clare, 2il Iarll Penfro, ym 1189. Roedd yn dad i William Marshal, 2il Iarll Penfro.
Gwasanaethodd Richard a John, brenin Lloegr yn ffyddlon, gan amddiffyn yr ail rhag barwniau gwrthryfelgar Ffrainc a Lloegr yn Rhyfel 1af y Barwniaid. Roedd hefyd yn bresennol pan arwyddwyd y Magna Carta yn 1215. Ar farwolaeth John yn 1216, enwebwyd Marshal, a oedd yn 70 oed erbyn hynny, yn Ddirprwy Frenin y frenhiniaeth ac amddiffynnwr y brenin ifanc, Harri III. Gorchfygodd y gwrthryfelwyr a'u cefnogwyr Ffrengig, ac ail-gyhoeddodd y Magna Carta er mwyn cadarnhau'r heddwch. Gwaethygodd ei iechyd yn 1219, ac ar 14 Mai bu farw yn ei faenor yn Caversham, ger Reading. Ei olynydd fel Dirprwy Frenin oedd Hubert de Burgh, Iarll 1af Caint, ac olynwyd ef yn ei iarllaeth gan ei bum mab.