Wynne Samuel

swyddog llywodraeth leol, gweithredwr a threfnydd Plaid Cymru

Gwleidydd Cymreig oedd Wynne Islwyn Samuel (19125 Mehefin 1989).

Wynne Samuel
Ganwyd17 Hydref 1911 Edit this on Wikidata
Ystalyfera Edit this on Wikidata
Bu farw5 Mehefin 1989 Edit this on Wikidata
DinasyddiaethBaner Cymru Cymru
Alma mater
  • Prifysgol Genedlaethol Iwerddon Edit this on Wikidata
Galwedigaethgweithredydd gwleidyddol, gwleidydd, bargyfreithiwr Edit this on Wikidata

Wedi'i eni yn Ystalyfera, bu farw rhieni Samuel pan yn ifanc. Aeth i Ysgol Ramadeg Ystalyfera, a daeth yn ddiacon a phregethwr lleyg yn Eglwys y Bedyddwyr. Er iddo gael cynnig chwarae dros Clwb Criced Morgannwg, perswadiwyd i beidio gwneud gan ei fodryb. Daeth yn glerc i Gyngor Tref Abertawe yn lle [1].

Ymunodd Samuel â Plaid Cymru yn y 1930au cynnar a daeth yn weithredol yn y blaid pan gollodd ei swydd wrth iddo wrthod arwyddo datganiad yn cefnogi Yr Ail Ryfel Byd. Samuel oedd trefnydd y blaid yn neheubarth Cymru o 1940 tan 1950, gan olygu The Welsh Nation, sef cylchgrawn Saesneg y blaid, ac yn cyfrannu at Y Ddraig Goch.

Bu Samuel yn un o gynghorwyr cyntaf Plaid Cymru yn y deheubarth. Safodd yn etholaeth Castell-Nedd yn yr is-etholiad yn 1945 (gan ennill 16.2% o bleidleisiau), a'r etholiad cyffredinol hefyd yn 1945; yn is-etholiad Aberdâr yn 1946 a'r etholiadau cyffredinol yna yn 1950 a 1951. Safodd ym Mhenfro yn 1970 ond chafodd e erioed ei ethol i San Steffan [1].

Yn ei ganol oed, enillodd raddau yn y gyfraith (Ll.B a Ll.M) o Prifysgol Llundain. Enillodd ddoethuriaeth gan Brifysgol Genedlaethol Iwerddon am ei waith am Cyfraith Hywel ac anerchodd sawl gwaith ar statws menywod o fewn Cyfraith Hywel. Cafodd ei alw i'r bar yn 1956 a chafodd cynnig swydd gan y Cenhedloedd Unedig yn Geneva.

Fe ddaeth yn gynghorydd cyfreithiol Cyngor Sir Dyfed pan ffurfiwyd yn 1974 tan iddo ymddeol, a fe oedd sylfaenydd Cymdeithas Bro a Thref Cymru.

Cyfeiriadau golygu

  1. 1.0 1.1 Dr John Graham Jones, "SAMUEL, WYNNE ISLWYN", Welsh Biography Online