Diafol

Y Diafol neu'r Diawl yw'r enw a roddir i fod goruwchnaturiol, a ystyrir gan Gristnogaeth, Islam a rhai crefyddau eraill fel ymgorfforiad o ddrygioni. Ystyrir fod y diafol yn temtio bodau dynol, gan geisio'u temtio i bechu.

Diafol

Enghraifft o'r canlynol	personoliad, cymeriad Beiblaidd, cymeriadau chwedlonol
Math	demon
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Satan. Llun gan Gustave Doré ar gyfer argraffiad o Paradise Lost gan John Milton.

Mewn Cristnogaeth, credir fod Duw a'r Diafol yn ymryson am eneidiau dynol, gyda'r Diafol yn ceisio eu cipio i uffern.

Geirdarddiad ac enwau eraill

Daw'r gair "diafol" o'r Groeg Διάβολος diabolos ("athrodydd") Cafodd yr enw Groeg ei ddefnyddio mewn fersiynau Groeg o'r Beibl yn lle'r enw Hebraeg הַשָׂטָן ha-Satan ("y cyhuddwr") a roes yr enw Satan inni. Yn ogystal â Satan denyddir nifer o enwau am y Diafol, yn cynnwys Lwsiffer, Asmodeus, Asasel, Samael, Beelsebwl. Mastema a Belial. Yn Islam, cyfeirir at y Diafol fel شيطان, Iblis, sydd o bosib yn tarddu o diabolos - yr un tarddiad â diafl neu diafol yn Gymraeg.

Y Diafol yn ôl crefydd

Cristnogaeth

Mewn Cristnogaeth mae'r Diafol, dan yr enwau Satan, Lwsiffer a Beelsebwl fel arfer yn cael ei bortreadu fel angel a wrthryfelodd yn erbyn Duw ac fel canlyniad cafodd ei daflu i lawr i uffern. Mae ysgolheigion bellach yn derbyn bod y cyfeiriad at gwymp Lwsiffer yn Llyfr Eseia 14:12 ("seren ddydd" yn y Beibl Cymraeg Newydd) mewn gwirionedd yn cyfeirio at frenin Babylonaidd.

Fel yn achos y Zohar, mae Satan yn cael ei gysylltu â'r sarff a demtiodd Efa.

Iddewiaeth

Er nad yw'r Diafol yn chwarae rôl bwysig mewn Iddewiaeth o'r brif ffrwd, yn y Zohar fe'i gelwir yn Samael, y "duw gwenwynig", yr angel dinistriol, yr ymgnawdoliad o bechod, y Sarff, yr Hen sarff, y Sarff Fawr, yr Ysbryd Drwg, y Temtiwr, a Satan. Fel yn y chwedl ynglŷn â Lwsiffer, roedd Samael yn angel grymus a ddisgynnodd i'r ddaear, ond yn wahanol i Lwsiffer disgynnodd Samael o'i wirfodd ar gefn sarff, ac ar ôl newid ei ffurf i ffurf sarff, fe demtiodd Efa gyda'r afal. Satan yw ei enw fel sarff, ond "beth bynnag yw ei enw, efe yw'r un a elwir yr ysbryd drygionus".

Yn Llyfr y Jiwbilîs mae'r Diafol yn ymddangos dan yr enw y Tywysog Mastema, enw sy'n dod o'r Hebraeg משטמה mastemah ("casineb"; "gelyniaeth").

Islam

Iblis

Mewn Islam cyfeirir at y Diafol gyda'r enwau شيطان, Iblis (o Διάβολος) a شيطان, Shayṭān ("gelyn"). Mae Iblis yn jinni (جني) sef yn fod neu ysbryd wedi ei greu o dân di-fwg yn lle o glai. Dyrchafwyd Iblis i sefyll ymhlith yr angylion, ond cafodd ei alltudio am beidio â phlygu o flaen Adda ar orchymyn Duw. Gwaith Iblis bellach yw temtio dynion, ac mae Iblis yn gwneud hynny gyda chaniatâd yr Hollalluog.

Mae'r Diafol yn ymddangos mewn rhyw 39 o swrâu yn y Coran.

Gweler hefyd

• Sataniaeth
• Y Diafol yng Nghymru
• Lwsifferiaeth