Yr Atgyfodiad (Eben Fardd)

Mae'r erthygl hon am y gerdd gan Eben Fardd. Ar gyfer yr Atgyfodiad yn y Beibl, gweler Atgyfodiad yr Iesu.

Pryddest hir gan Eben Fardd yw Yr Atgyfodiad (orgraff wreiddiol: Yr Adgyfodiad). Cyflwynwyd y gerdd ar gyfer cystadleuaeth y Gadair yn Eisteddfod Rhuddlan, 1850.

Y Gerdd

Testun y gerdd yw Atgyfodiad yr Iesu, ond mae'r gerdd wedi'i ysgrifennu o safbwynt côr o Angylion sy'n trafod y digwyddiad. Mae bron 3,000 o linellau i'r gerdd.

Ymgais fwriadol yw'r gerdd i wireddu arwrgerdd Cristnogol epig Gymraeg, yn llinach Coll Gwynfa John Milton fel a ddisgrifiwyd (ond na chyflawnwyd erioed) gan Goronwy Owen.

Mesur

Y mesur a ddefnyddiodd Eben Fardd ar gyfer y Bryddest oedd Gorchan y Gyhydedd Hir, un o'r mesurau rhydd a gofnodwyd gan Iolo Morganwg. Cwpledi odliedig deuddeg sill sydd i'r mesur hon. Ym marn E. G. Millward mae'r mesur yn cyfrannu at fethiant y gerdd, gan fod yr odli'n syrffedu dros hyd y gerdd.^[1]

Dylanwad

Er mai aflwyddiannus fu'r gerdd yn yr Eisteddfod (cerdd symlach a byrrach o lawer gan Ieuan Glan Geirionnydd fu'n fuddugol), roedd yn ddylanwad mawr ar feirdd diweddarach aeth ati i gyfansoddi arwrgerddi Cymraeg ar yr un model, megis Emmanuel Gwilym Hiraethog, cerddi gan Llew Llwyfo ac eraill. Disgrifiodd un beirniad ar y pryd fod y gerdd wedi esgor ar "chwyldroad lled bwysig ... yn ymerodraeth Yr Awen Gymraeg".^[2] Ym marn Thomas Parry roedd yr holl bryddestau hyn yn gyfangwbl ddiwerth yn llenyddol,^[3] ac er bod eraill fel R. M. Jones yn barotach i amddiffyn y traddodiad^[4] mae Yr Atgyfodiad ei hun yn "fethiant llenyddol" ym marn E. G. Millward.^[1]

Cyfeiriadau

Cyhoeddwyd y gerdd ei hun yn Roberts, Howell (gol.) (1873) Gweithiau Barddonol Eben Fardd, Howell Roberts: Bangor.

↑ ^1.0 ^1.1 Millward, E. G. (1988) Eben Fardd (Llên y Llenor), Caernarfon, Gwasg Pantycelyn, t15-20.
↑ Millward, E. G. (1988) Eben Fardd (Llên y Llenor), Caernarfon, Gwasg Pantycelyn, t17.
↑ Parry, (gol.) 1962, The Oxford Book of Welsh Verse, Rhydchen: Gwasg Prifysgol Rhydychen. t.xvi. "They did not appear to posess any poetic merit."
↑ Jones, R. M. (1988) 'Rhagymadrodd' yn Blodeugerdd Barddas o'r Bedwaredd Ganrif ar Bymtheg, Barddas.

[Millward-1] 1.0 ^1.1 Millward, E. G. (1988) Eben Fardd (Llên y Llenor), Caernarfon, Gwasg Pantycelyn, t15-20.

[2] Millward, E. G. (1988) Eben Fardd (Llên y Llenor), Caernarfon, Gwasg Pantycelyn, t17.

[3] Parry, (gol.) 1962, The Oxford Book of Welsh Verse, Rhydchen: Gwasg Prifysgol Rhydychen. t.xvi. "They did not appear to posess any poetic merit."

[4] Jones, R. M. (1988) 'Rhagymadrodd' yn Blodeugerdd Barddas o'r Bedwaredd Ganrif ar Bymtheg, Barddas.

[1]

[2]

[3]

[4]