Zheng He

Roedd Zheng He (1371–1435), neu Cheng Ho fel yr ysgrifir ei enw weithiau, yn forwr o Tsieina a fu'n gyfrifol am nifer o fordeithiau i wahanol rannau o'r byd rhwng 1405 a 1424.

Zheng He
Ganwyd	鄭和  1371  Kunming
Bu farw	1433, 1435  Nanjing
Dinasyddiaeth	Brenhinllin Ming
Galwedigaeth	fforiwr, diplomydd, morlywiwr, eunuch, teithiwr
Cyflogwr	Hongxi Emperor Xuande Emperor Yongle Emperor
Adnabyddus am	Treasure voyages
Tad	Hajji Ma
Perthnasau	Sayyid Ajjal Shams al-Din Omar

Ei enw gwreiddiol oedd Ma Sanbao a ganwyd ef yn nhalaith Yunnan. Roedd yn Fwslim o ran crefydd. Pan goncrwyd Yunnan gan fyddin y frenhinllin Ming, cafodd Ma Sanbao ei gymeryd yn garcharor a'r wneud yn eunuch. Rhoddwyd yr enw Zheng He iddo yn ddiweddarach, a daeth yn gyfaill i'r Ymerawdr Yongle ac yn llynghesydd.

Aeth ar ei fordaith gyntaf yn 1405 gan alw mewn nifer o wledydd yn Ne-ddwyrain Asia. Un o'r mannau lle glaniodd oedd Semarang ar ynys Java, lle mae heddiw deml Sineaidd wedi ei chysegru iddo. Cynhaliwyd dathliadau yma yn 2005 i nodi chwe chan mlwyddiant ei ymweliad.

Mae'r Map Kangnido yn dyddio i 1402, felly cyn i Zheng He ddechrau ar ei fordeithiau. Mae'n dangos fod y Sineaid eisoes yn berchen ar gryn dipyn o wybodaeth am weledydd pellennig.

Yn y blynyddoedd nesaf bu Zheng He a'r swyddogion dan ei awdurdod yn gyfrifol am gyfres o fordeithiau, gan gyrraedd cyn belled ag India a Sri Lanca, Iran, arfordir dwyreiniol Affrica ac yn ôl pob tebyg arfordir gogleddol Awstralia. Roedd nifer fawr o longau yn hwylio gyda'i gilydd, er enghraifft yn 1405 yr oedd gan Zheng He 27,000 o ddynion mewn 317 o longau, rhai ohonynt yn llongau enfawr tua 120 medr (400 troedfedd) o hyd.

Bu farw'r Ymerawdr Yongle yn 1424 ac yn dilyn hyn bu newid polisi a daeth y mordeithiau mawr i ben. Bu farw Zheng He yn 1435.

Mae rhai awduron, er enghraifft Gavin Menzies, yn credu fod llongau Zheng He wedi cyrraedd yn llawer pellach na hyn, ei fod er enghraifft wedi cyrraedd America cyn Ferdinand Magellan a Christopher Columbus. Mae hyn yn bwnc dadleuol.

Llyfryddiaeth

• Louise Levathes, When China Ruled the Seas: The Treasure Fleet of the Dragon Throne, 1405-1433, Oxford University Press, 1997, trade paperback, ISBN 0-19-511207-5
• Gavin Menzies, 1421: The Year the Chinese Discovered the World, Morrow/Avon, 2003, hardcover 576 pages, ISBN 0-06-053763-9.