Fersiwn yn ôl 19:19, 13 Chwefror 2014 golygu Adda'r Yw (sgwrs \| cyfraniadau) Gweinyddwyr 110,951 golygiad B cat ← Cymharer â'r fersiwn gynt		Fersiwn yn ôl 11:02, 5 Medi 2015 golygu dadwneud Llywelyn2000 (sgwrs \| cyfraniadau) Gwneuthurwyr cyfrifon, Biwrocratiaid, Defnyddwyr wedi'u cadarnhau, Gweinyddwyr rhyngwyneb, Wedi eithrio rhag bod eu cyfeiriadau IP yn cael eu blocio, Gweinyddwyr 94,687 golygiad buwch boeth Cymharer â'r fersiwn dilynol →
Llinell 15: \| awdurdod_deuenwol = [[Carolus Linnaeus\|Linnaeus]], 1758 }} [[File:Mr Lewis' bull NLW3362492.jpg\|bawd~~\|chwith~~\|Tarw tua 1885; rhywle ym Mhowys o bosibl.]]▼ Anifail [[dof]] yw '''buwch''' (lluosog '''buchod'''). Maent yn cael eu magu am eu [[llefrith]] a'u [[cig]]. '''Tarw''' yw enw'r gwryw, a '''llo''' yw'r epil. Gelwir anifail gwryw sydd wedi ei [[ysbaddu]] yn '''fustach'''. Mae'r enw lluosog '''gwartheg''' yn cwmpasu'r cwbl, yn wryw, benyw ac epil. == Ych == ~~Fe ddefnyddir~~Arferai gwartheg (gwrywaidd gan amlaf) atdynnu ~~waith~~cerbydau ~~tynnu~~neu erydr ar ffermydd, er bod yr arfer hwn bellach wedi dod i ben ~~i raddau helaeth~~ yng [[Cymru\|Nghymru]] a gwledydd datblygedig eraill yn sgil dyfodiad y [[tractor]]. Gelwir bustach sydd wedi ei fagu at waith tynnu yn ych. Fe ddefnyddir ychen i aredig, i dynnu trol, cert, coed neu lwyth arall ac i weithio pwmp dŵr i ddyfrhau. Gan amlaf defnyddir dau ych i weithio ar y cyd. Fea ~~roddir~~rhoddid [[iau]] ar eu gwarrau fel bod y gwaith tynnu yn cael ei rannu ar draws eu hysgwyddau. Dewisir ychen â chyrn ganddynt at y gwaith fel bod modd defnyddio’r cyrn i gadw’r iau yn ei le pan fydd yr ychen yn arafu, yn cerdded am yn ôl neu yn gostwng eu pennau.▼ [[Delwedd:BUWCH PNG 2.png\|bawd\|chwith\|Map o'r ymadroddiadon a ddefnyddir i ddisgrifio ysfa buwch i genhedlu.]] ==Gofyn tarw ac ymadroddion eraill== Drwy Ogledd Cymru, hyd at Machynlleth, a ffin afon [[Dyfi]], 'gofyn tarw' yw'r ymadrodd mwyaf cyffredin a cheir ymadrodd ddigon tebyg ym [[Morgannwg]]: 'mofyn tarw'. Yng [[Ceredigion\|Ngheredigion]] dywedir fod y fuwch yn 'wasod'.<ref> Daw'r term yma o 'gosod', mae'n debyg hy gosodir y tarw ar gefn y fuwch sydd mewn gwres.[http://geiriadur.ac.uk/gpc/gpc.html Geiriadur Prifysgol Cymru;] adalwyd Medi 2015</ref> Sonia [[Cyfraith Hywel\|Cyfraith Hywel Dda]] ([[14eg ganrif]]) am ''"weithred tarw gra geisso gwartheg gwasawt o galan Mei hyd galan gaeaf."'' Mae dwy ardal ar wahân yn defnyddio'r un term, 'eisiau tarw', sef yr hen [[Sir Fflint]] a chanol [[Powys]]. Ym Morgannwg hefyd arferid defnyddio: 'yn erlid' ac 'yn ysu'.<ref>Fferm a Thyddyn; golygydd Twm Elias; Rhif 54, 2014.</ref> Ar [[Ynys Môn]], ar whân i'r arfordir dwyreiniol, defnyddir: 'tryfenydd', 'tyrfenydd' neu 'derefnydd' am fuwch yn ei gwres. Cofnodir hyn gyntaf yn ''Llyfr Iorwerth'' yn y [[13eg ganrif]]: ''"Ny deleyr dale y teyru o hanner haf hyt Aust nac ar yt nac ar wellt, canys en er amser hunnu y byd teruenyd e guarthec prouadwy..."'' Dywedir ‘Mae’r terfenydd arni’ a defnyddir y termau hyn mewn mannau yn Arfon. ▲Gan amlaf defnyddir dau ych i weithio ar y cyd. Fe roddir [[iau]] ar eu gwarrau fel bod y gwaith tynnu yn cael ei rannu ar draws eu hysgwyddau. Dewisir ychen â chyrn ganddynt at y gwaith fel bod modd defnyddio’r cyrn i gadw’r iau yn ei le pan fydd yr ychen yn arafu, yn cerdded am yn ôl neu yn gostwng eu pennau. ▲[[File:Mr Lewis' bull NLW3362492.jpg\|bawd\|chwith\|Tarw tua 1885; rhywle ym Mhowys o bosibl.]] {{clirio}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} == Gweler hefyd ==

Buwch: Gwahaniaeth rhwng fersiynau