Wicipedia

James Callaghan: Gwahaniaeth rhwng fersiynau

Pori'r hanes yn rhyngweithiol
← Cymharer â'r fersiwn gyntCymharer â'r fersiwn dilynol →
Cynnwys wedi'i ddileu Cynnwys wedi'i ychwanegu
GweledolCystrawen wici
Dim crynodeb golygu
→‎top: Ardddull a manion cyffredinol, replaced: yr oedd → roedd , Yr oedd → Roedd using AWB
Llinell 22:
'''Leonard James Callaghan, Arglwydd Callaghan o Gaerdydd''', [[Urdd y Gardys|KG]], [[Cyfrin Gynghorwr|PC]] ([[27 Mawrth]] [[1912]] – [[26 Mawrth]] [[2005]]), oedd [[Prif Weinidog y Deyrnas Unedig]] mewn llywodraeth [[Y Blaid Lafur (DU)|Lafur]] rhwng [[1976]] a [[1979]]. Adnabyddid ef wrth ei ail enw, James, wedi'i fyrhau i Jim yn aml, Llysenw arno yn aml oedd "Sunny Jim" neu "Big Jim". Ef yw'r unig berson sydd wedi llenwi pedair swydd bwysicaf y llywodraeth, sef [[Canghellor y Trysorlys]], [[Ysgrifennydd Cartref]], [[Ysgrifennydd Tramor]] a Phrif Weinidog; yn wir, efe yw'r unig berson sydd wedi llenwi y tair swydd gyntaf ar y rhestr yna. Ar [[14 Chwefror]], [[2005]], rhagorodd ef [[Harold Macmillan]] fel y Prif Weinidog Prydeinig ag oedd wedi byw yn hiraf, sef i'r oedran o 92 mlynedd, 10 mis ac 18 dydd.
 
[[Canghellor y Trysorlys]] oedd Callaghan rhwng [[1964]] a [[1967]]: cyfnod cythryblus i'r economi Brydeinig. Yr oedd angenRoedd diffyg balans taliadau enfawr ac roedd yr ariannwyr stoc yn ymosos ar y [[punt sterling|bunt sterling]]. Yn Nhachwedd [[1967]], gorfodwyd y Llywodraeth i ddibrisio'r bunt. Cynigodd Callaghan ymddiswyddo, ond darbwyllwyd ef i gyfnewid swydd â [[Roy Jenkins]], ac [[Ysgrifennydd Cartref]] fu Callaghan rhwng [[1967]] a [[1970]]. Yn y swydd honno ef anfonodd y [[Byddin Brydeinig|Fyddin Brydeinig]] i [[Gogledd Iwerddon|Ogledd Iwerddon]] ar ôl derbyn cais oddi wrth Llywodraeth Gogledd Iwerddon.
 
Yn dilyn buddugoliaeth Llafur yn yr etholiad Cyffredinol ym Mawrth [[1974]] daeth Callaghan yn ôl i'r Cabinet fel [[Ysgrifenydd Tramor]], gan gynnwys y cyfrifoldeb o ailgytundebu aelodaeth Prydain yn y [[Marchnad Gyffredin|Farchnad Gyffredin]]. Cefnogodd y bleidlais "Ie" yn refferendwm [[1975]] dros gadw Prydain yn y [[Cymuned Economaidd Ewropeaidd|Gymuned Economaidd Ewropeaidd (EEC)]]. Pan ymddiswyddodd [[Harold Wilson]] ym [[1976]], etholwyd Callaghan fel arweinydd [[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] gan yr aelodau seneddol.
Roedd ei unig dymor fel Brif Weinidog yn anodd gan nad oedd gan Lafur fwyafrif yn Nhŷ'r Cyffredin. Roedd rhaid iddo drafod gyda'r pleidiau bach megis yr [[Plaid Unoliaethol Wlster|Unoliaethwyr]] yng Ngogledd Iwerddon a Phlaid Genedlaethol yr Alban a Phlaid Cymru. Canlyniad hyn oedd cytundeb rhwng [[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] a'r [[Plaid Ryddfrydol (DU)|Blaid Ryddfrydol]]. Er fod Callaghan wedi bod yn gefnogwr i'r undebau, roeddent yn gwneud pethau anodd iddo ac yr oeddroedd y cytundeb gyda'r Rhyddfrydwyr yn fregus. Yn ystod gaeaf [[1978]] a dechrau [[1979]], cafwyd nifer o streiciau difrifol. Ar [[28 Mawrth]] [[1979]] cafwyd pleidlais o ddiffyg hyder yn y senedd. Fe gollwyd y bleidlais, a bu rhaid iddo alw etholiad cyffredinol. Yn yr [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1979|etholiad hwnnw]], trechwyd Llywodraeth Callaghan yn drwm gan y [[Y Blaid Geidwadol (DU)|Blaid Geidwadol]] a daeth [[Margaret Thatcher]] yn brif weinidog.
 
== Dolenni allanol ==
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/wiki/James_Callaghan"