Bernard de Neufmarché
Arglwydd Normanaidd oedd yn un o'r cyntaf i goncro tiriogaethau yng Nghymru oedd Bernard de Neufmarché (c. 1050 - c. 1125). Roedd Bernard yn un o'r mân arglwyddi Normanaidd a lwyddodd i ennill safle gref ar y Gororau cyn cipio Teyrnas Brycheiniog rhwng 1088 a 1095, a chreu Arglwyddiaeth Brycheiniog.
| Bernard de Neufmarché | |
|---|---|
| Ganwyd | 1050  Neuf-Marché |
| Bu farw | 1125 Sir Frycheiniog |
| Dinasyddiaeth | Ffrainc |
| Galwedigaeth | person milwrol |
| Tad | Geoffrey de Neufmarché |
| Mam | Ada de Hugleville |
| Plant | Sibyl de Neufmarché |
Bywgraffiad
golyguGaned ef yng nghastell Le-Neuf-Marché-en-Lions, ar y ffin rhwng Normandi a Beauvais. Roedd yn perthyn o bell i Gwilym Goncwerwr. Rhoddwyd tiroedd yn Swydd Henffordd iddo gan y brenin yn 1086 neu 1087. Priododd Agnes (Nest), merch Osbern fitz Richard a Nest, merch Gruffudd ap Llywelyn.
Ymosododd ar deyrnas Brycheiniog tua 1088, Cipiwyd Talgarth, ac adeiladodd gastell Bronllys. Erbyn 1091, roedd wedi cyrraedd dyffryn afon Wysg. Yn ôl un cofnod diweddarach, gwnaeth brenin Brycheiniog, Bleddyn ap Maenarch, gynghrair a Rhys ap Tewdwr, brenin Deheubarth yn 1093 neu 1094, ac ymosododd ar Bernard, oedd yn adeiladu castell yn Aberhonddu. Lladdwyd Rhys yn y frwydr, a chipiodd Bernard y gweddill o Frycheiniog.