Bonet oddfog
Mycena stylobates

Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Fungi
Dosbarth: Basidiomycota
Urdd: Agaricales
Teulu: Tricholomataceae
Genws: Mycena[*]
Rhywogaeth: Mycena stylobates
Enw deuenwol
Mycena stylobates
(Pers.) P.Kumm.

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Tricholomataceae yw'r Bonet oddfog (Lladin: Mycena stylobates; Saesneg: Bulbous Bonnet).[1] 'Y Bonedau' yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Bathwyd y gair yn 1821 (Boletus, sef 'madarchen') gan Linnaeus. Mae'r teulu Tricholomataceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.

Mae bywoleuni (neu 'bioymoleuedd') yn cael ei gynhyrchu a'i allyrru gan y rhywogaeth hon, a cheir grwp o ffyngau tebyg. Ceir hefyd rhai bacteria, a llawer o organebau eraill sy'n cynhyrchu bywoleuni. Ceir cryn dystiolaeth, dros y blynyddoedd, na ellir bwyta'r ffyngau hyn. Disgrifiwyd ac enwyd y tacson yma'n wreiddiol gan y naturiaethwr Christiaan Hendrik Persoon.

Mae'r rhywogaeth hon o ffwng i'w chael yn Ewrop a Gogledd America.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw gwyn. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un cap conig. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.

Ffyngau

golygu

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Tricholomataceae

golygu

Mae gan Boned oddfog ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Omphalia apiculata Omphalia apiculata
Omphalia arechavaletae Omphalia arechavaletae
Omphalia arenicola Omphalia arenicola
Omphalia areolata Omphalia areolata
Omphalia arethusa Omphalia arethusa
Omphalia arfakensis Omphalia arfakensis
Omphalia atripes Omphalia atripes
Omphalia atropuncta Omphalia atropuncta
Omphalia aulacomnii Omphalia aulacomnii
Omphalia auricula Omphalia auricula
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

golygu

Cyfeiriadau

golygu
  1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
  2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
  3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.
  Safonwyd yr enw Bonet oddfog gan un o brosiectau  . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.