Brwydr Little Big Horn

Ymladdwyd Brwydr Little Big Horn (neu Little Bighorn) ar 25 a 26 Mehefin 1876, rhwng byddin o'r Lakota (cangen o'r Sioux), Cheyenne ac Arapaho dan arweiniad Gall, Thasuka Witco ("Crazy Horse") a Tatanka Lyotake ("Sitting Bull", er nad oedd ef yn bresennol ar faes y frwydyr) a Seithfed Marchoglu byddin yr Unol Daleithiau dan arweiniad George Armstrong Custer.

Brwydr Little Big Horn
Enghraifft o'r canlynolbrwydr Edit this on Wikidata
Dyddiad25 Mehefin 1876 Edit this on Wikidata
Rhan oGreat Sioux War of 1876 Edit this on Wikidata
LleoliadAfon Little Bighorn Edit this on Wikidata
Map
GwladwriaethUnol Daleithiau America Edit this on Wikidata
RhanbarthMontana Territory Edit this on Wikidata
Tudalen Comin Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia
Diwedd Brwydr Little Big Horn.

Roedd miloedd o'r Sioux a brodorion eraill wedi gadael y gwarchodfeydd y gorfodwyd hwy iddynt erbyn diwedd 1876. Gyrrwyd byddin yr Unol Daleithiau dan y Brigadydd George Crook i'w gorfodi i ddychwelyd. Symudodd Crook tua'r gogledd o Fort Fetterman yn y Wyoming Territory tuag ardal y Powder River. Symudodd colofn arall dan y Brigadydd Alfred Terry, yn cynnwys y Seithfed Marchoglu dan Custer, tua'r gorllewin o Fort Abraham Lincoln yn y Dakota Territory.

Symudodd Custer i fyny Afon Rosebud fel rhan o gynllun i ddal y brodorion rhwng ei filwyr ef a'r prif fyddin. Roedd ganddo 44 swyddog a 718 milwr. Nid oedd ganddo syniad faint o frodorion oedd yn ei wrthwynebu, ac mae hyn yn parhau'n ansicr. Cred y rhan fwyaf o ysgolheigion fod oddeutu 1,800 ohonynt.

Wedi darganfod presenoldeb pentref mawr o frodorion gerllaw, rhannodd Custer ei lu yn bedwar, y mwyaf dan ei arweiniad ef ei hun. Ymosododd un o'r colofnau, dan Major Reno, ar y pentref, heb fod yn sicr o'i faint. Gorfodwyd iddo encilio, dan ymosodiad trwm. Roedd gan Custer ei hun 208 o filwyr. Wedi iddynt orfodi Reno i encilio, gallai'r brodorion ddefnyddio y rhan fwyaf o'u llu yn erbyn Custer. Credir na pharhaodd yr ymladd yn hwy na rhyw hanner awr, a lladdwyd Custer a'i ŵyr i gyd.

Ceir disgrifiad cofiadwy o'r frwydr o safbwynt y Sioux gan Black Elk yn ei hunangofiant Black Elk Speaks.