Cadfan (sant)

Sant Cymreig oedd Sant Cadfan (fl.550?) a sefydlodd yr eglwys yn Nhywyn, Gwynedd, a gysegrir iddo, ac ef oedd abad cyntaf Ynys Enlli.

Cadfan
Ganwyd	c. 530  Llydaw
Bu farw	590  Cymru
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	offeiriad Catholig
Blodeuodd	550
Swydd	abad
Dydd gŵyl	1 Tachwedd

Daw y rhan fwyaf o'r wybodaeth amdano o awdl Canu Cadfan gan Llywelyn Fardd yn y 12g. Mae traddodiad iddo arwain mintai o seintiau Cymreig i Lydaw a dywedir ei fod yn fab i Eneas y Llydawr. Yn ôl Llyfr Llandaf, hwylio i Dywyn o Armorica wnaeth ef a deuddeg arall. Yn ôl traddodiad Llydaw yw Armorica, er bod rhai yn cynnig mai o ysgol Gristnogol ar lan y môr ym Mhrydain y daeth, megis Llanilltud Fawr. Yn ôl traddodiad ei glas yn Nhywyn oedd y cyntaf a sefydlwyd ganddo yng Nghymru.

Cadfan ydyw nawddsant Llangadfan, Sir Drefaldwyn. Ei waith pennaf oedd sefydlu'r ‘clas’ yn Nhywyn, Meirionnydd; yr oedd i'r sefydliad hwn abad mor ddiweddar â 1147, ac yr oedd yno nifer o glerigwyr yn 1291. Tywyn oedd mam-eglwys pob rhan o Feirionnydd-is-Dysynni .

Ei ddydd gŵyl yw 1 Tachwedd.

Llefydd cysylltiedig

Rhestr Wicidata:

Diweddarwch y rhestr nawr | WQS | Chwiliwch am ddelweddau

#	Eglwys neu Gymuned	Delwedd	Cyfesurynnau	Lleoliad	Wicidata
1	Carreg Cadfan		52.588°N 4.0853°W / 52.588; -4.0853	Gwynedd	Q10957107
2	Eglwys Sant Cadfan		52.588°N 4.0853°W / 52.588; -4.0853	Tywyn	Q7592734
3	Eglwys Sant Cadfan		52.681645°N 3.4642708°W / 52.681645; -3.4642708	Banw	Q29486597
4	Llangadfan		52.686281°N 3.462404°W / 52.686281; -3.462404	Powys	Q6661409

Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Llyfryddiaeth

• S. Baring-Gould & John Fisher, The Lives of the British Saints, [4 vols.] (1907-1913), ii, 1-9;
• J. E. Lloyd, A History of Wales, (1911): 490;
• The Royal Commission on Ancient Monuments, An Inventory of the Ancient Monuments in Wales and Monmouthshire. VI - County of Merioneth. (1921), 170-4;
• (Ll.G.C. MS. 6680), Llawysgrif Hendregadredd, 42-8.

Gweler hefyd

• Rhestr o seintiau Cymru