Bronfraith

rhywogaeth o adar
(Ailgyfeiriad o Ceiliog bronfraith)
Bronfraith
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Animalia
Ffylwm: Chordata
Dosbarth: Aves
Urdd: Passeriformes
Teulu: Turdidae
Genws: Turdus
Rhywogaeth: T. philomelos
Enw deuenwol
Turdus philomelos
Brehm, 1831
Wyau'r fronfraith
Bronfraith y grug, Turdus philomelos

Mae'r fronfraith (hefyd bronfraith y grug, bronfraith fach; Lladin Turdus philomelos) yn aelod o deulu'r Turdidae. Mae'n aderyn cyffredin ac adnabyddus trwy Ewrop heblaw am dde Sbaen a Phortiwgal, yn enwedig gan ei fod yn hoff o erddi.

Nid yw'r fronfraith yn aderyn mudol fel rheol, ond mae adar o'r gogledd yn symud tua'r de yn y gaeaf. Eu prif fwyd yw pryfed, malwod ac aeron. Defnyddir carreg i dorri cregyn y malwod cyn eu bwyta, a gan fod yr aderyn yn aml yn defnyddio'r un garreg bob tro gellir gweld darnau o gregyn ar wasgar o'i chwmpas. Mae'n nythu mewn llwyni fel rheol.

Gellir gwahaniaethu rhwng y Fronfraith a brych y coed sy'n aderyn tebyg iawn trwy fod y Fronfraith llai na brych y coed ac yn fwy brown ar y pen a'r cefn lle mae brych y coed yn fwy llwydfrown. Mae'r gân yn adnabyddus iawn, a gellir ei hadnabod trwy fod yr aderyn yn ail-adrodd pob darn o'r gân nifer o weithiau cyn symud ymlaen i ddarn arall.

Rhai rhywogaethau yn nheulu'r Turdidae golygu

Rhestr Wicidata:

rhywogaeth enw tacson delwedd
Brych daear Abysinia Geokichla piaggiae
 
Brych daear Crossley Geokichla crossleyi
 
Brych daear Molwcaidd Geokichla dumasi
Brych daear Siberia Geokichla sibirica
 
Brych daear cefnllwyd Geokichla schistacea
 
Geokichla cinerea Geokichla cinerea
 
Geokichla dohertyi Geokichla dohertyi
 
Geokichla erythronota Geokichla erythronota
 
Geokichla interpres Geokichla interpres
 
Mwyalch Adeinlwyd Turdus boulboul
 
Mwyalchen Turdus merula
 
Mwyalchen y mynydd Turdus torquatus
 
Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Llenyddiaeth golygu

Cymraeg golygu

Honna rhai[1] mai cerdd am frych y coed Turdus viscivorus ac nid y fronfraith Turdus philomelos roedd goddrych cerdd [Dafydd ap Gwilym] am dan y teitl Y Ceiliog Fronfraith:

Plygain y darllain deirllith,
Plu yw ei gasul[2] i'n plith.
Pell y clywir uwch tiroedd
Ei lef o lwyn a'i loyw floedd.
Proffwyd rhiw, praff awdur hoed[3]
Pencerdd gloyw angerdd glyngoed.”

Un peth sydd o blaid ceiliog bronfraith fel goddrych y gerdd ydi’r gair “llwyn”. Mae brych y coed yn canu fel hyn[4] o’r coed uchaf fel arfer. Mae’r hen enw gwerinol S. ‘stormcock’ yn addas iawn I gyfleu hyn.

Dolenni allanol golygu