Ceredig ap Cunedda

Yn ôl traddodiad, un o naw mab Cunedda, a ddaeth i ogledd Cymru o'r Hen Ogledd, a sefydlydd Teyrnas Ceredigion oedd Ceredig ap Cunedda (fl. o gwmpas canol y 5g).

Ceredig ap Cunedda
Ganwyd	424, 420  Gododdin
Bu farw	453
Dinasyddiaeth	Cymru
Tad	Cunedda
Priod	Meleri ach Brychan
Plant	Iusay ap Ceredig, Sant ap Ceredig, Carranog, Ithel ap Ceredig

Hanes a thraddodiad

Credir fod ei dad Cunedda wedi mudo gyda'i ddilynwyr o'r Hen Ogledd i ogledd Cymru tua'r flwyddyn 440 OC. Fel gweddill ei deulu, hannodd Ceredig o ardal Manaw Gododdin. Sefydlodd Cunedda Deyrnas Gwynedd a roddodd dir i'w feibion ar ôl gyrru allan y Gwyddelod.

Daeth y wlad a adnabyddir fel Ceredigion i ran Ceredig, yn ôl yr hanes, ond mae haneswyr diweddar yn amau dilysrwydd y traddodiad hwnnw gan fod hanes cynnar Cymru yn frith o chwedlau tebyg a luniwyd i esbonio enwau lleoedd.

Os gwir yr hanes, roedd gan Ceredig wyth o frodyr, sef:

• Einion Yrth, sefydlydd Caereinion ym Mhowys
• Rhufon, sefydlydd Rhufoniog
• Dunod, sedfydlydd Dunoding
• Aflog, sefydlydd Aflogion yn Llŷn
• Dogmael, sefydlydd Dogfeiling
• Edern, sefydlydd Edeirnion
• Typiawn/Tybion, tad Meirion, sefydlydd Meirionnydd.