Wicipedia

Defnyddiwr:AlwynapHuw/Craigavon, County Armagh

< Defnyddiwr:AlwynapHuw

Mae Craigavon ( /k r eɪ ɡ AE v ən / kray-Gav -ən ) yn anheddiad cynlluniedig yng ngogledd Swydd Armagh, Gogledd Iwerddon . Dechreuwyd ei adeiladu ym 1965 ac fe’i henwyd ar ôl Prif Weinidog cyntaf Gogledd Iwerddon : James Craig, Is-iarll 1af Craigavon . [1] [2]

Weithiau mae Craigavon yn cyfeirio at Ardal Drefol Craigavon ardal lawer mwy, enw a ddefnyddir gan Asiantaeth Ystadegau ac Ymchwil Gogledd Iwerddon, sy'n cynnwys Craigavon, Lorgan Bhaile Mhic Cana (Lurgan), Port an Dúnáin (Portadown) ac <a href="./Achadh%20Cam%C3%A1n" rel="mw:WikiLink">Achadh Camán</a> (Aghacommon). [3]

Hanes golygu

Cynlluniwyd Craigavon fel 'dinas newydd' ar gyfer Gogledd Iwerddon a fyddai'n adlewyrchu trefi fel Cumbernauld yn yr Alban ac, yn ddiweddarach, Milton Keynes yn Lloegr. Y bwriad oedd creu dinas linellol a fyddai’n cysylltu trefi Lorgan Bhaile Mhic Cana a Port an Dúnáin i greu un ardal ac hunaniaeth drefol. [4] Roedd y ddadl dros dref newydd yn seiliedig ar ragamcanion yn nodi cynnydd yn y boblogaeth dros y degawdau canlynol a fyddai angen adeiladu tai ar raddfa fawr. Penodwyd Comisiwn Datblygu Craigavon ym mis Hydref 1965 i ddatblygu'r 'ddinas newydd'. Breiniwyd tua 6,000 erw o dir rhwng Lorgan Bhaile Mhic Cana a Port an Dúnáin gan ffermwyr am £6 yr erw. [5] Awgrymwyd sawl rheswm dros addasrwydd y safle gan gynnwys y canolfannau poblogaeth presennol, y sylfaen ddiwydiannol, agosatrwydd i Belffast a'r gred y byddai Craigavon yn helpu i ledaenu datblygiad i ffwrdd o Belffast. Y gobaith oedd y byddai trigolion Belffast yn cael eu denu gan natur maestrefol dyluniad Craigavon ac y byddai busnesau yn ei ystyried yn ddewis arall diddorol. Cynigiwyd cymhellion arian parod i rai teuluoedd i symud i Craigavon. [6] Adeiladwyd traffordd yr M1 i gysylltu'r ddinas newydd â Belffast ac roedd cynlluniau i ddisodli gorsafoedd rheilffordd Lorgan Bhaile Mhic Cana a Port an Dúnáin gydag un derfynell gyflym yng nghanol Craigavon. Adeiladwyd Ysbyty Ardal Craigavon i gymryd lle ysbytai bach yn y ddwy dref. [7]

Problemau golygu

Bu dadlau ynghylch y penderfyniad i adeiladu 'dinas newydd' yn y dwyrain Protestannaidd / unoliaethol yn bennaf yn hytrach na datblygu dinas Gatholig megis Derry. Bu dadlau hefyd ynghylch y penderfyniad i’w enwi ar ôl Is-iarll 1af Craigavon (1871–1940), arweinydd yr unoliaethwyr Protestannaidd. Roedd rhai unoliaethwyr hefyd yn teimlo bod y penderfyniad yn annoeth. [8]

Bu problemau hefyd pan ddaeth i'r amlwg bod rhai ystadau tai wedi'u hadeiladu gyda deunydd a thechnegau na chawsant eu profi'n llawn, ac o ganlyniad roedd diffyg inswleiddio, atal sain a gwydnwch. Gwaethygwyd hyn gan yr Helyntion ar ddiwedd y 1960au, a arweiniodd at drais sectyddol ac arwahanu rhwng pobl y ddwy draddodiad crefyddol. Sychodd buddsoddiad i Ogledd Iwerddon a chynyddodd ymfudo. Daeth Comisiwn Datblygu Craigavon i ben ym 1973 a chrewyd Cyngor Bwrdeistref Craigavon. Roedd gan brif gyflogwr yr ardal, Goodyear, ffatri fawr yn creu gwregysau ffan ar ystâd ddiwydiannol Silverwood Ar y pryd y ffatri fwyaf yn Ewrop. Fodd bynnag, methodd y safle i wneud arian yn gyson, a bu’n rhaid iddo gau ym 1983. [6]

O ganlyniad i'r problemau, ni chodwyd tua hanner yr hyn a gynlluniwyd, ac o'r hyn a adeiladwyd, bu'n rhaid dymchwel rhan o'r adeiladwaith ar ôl iddi mynd yn wag ac yn ddiffaith. [4] Roedd yr ardal a ddynodwyd yn 'ganol dinas' Craigavon, am lawer o'r amser hwnw yn cynnwys yr awdurdod trefol, adeiladau'r llys a chanolfan siopa yn unig, wedi'i amgylchynu gan dir maes glas. Dywedodd Dr Stephen McKay, cyfarwyddwr addysg yn yr Ysgol Cynllunio, Pensaernïaeth a Pheirianneg Sifil ym Mhrifysgol y Frenhines, Belffast, fod y cynllun i adeiladu Craigavon yn "ddiffygiol o'r cychwyn cyntaf", gan ychwanegu: "Roedd y ffyrdd beicio, tai cymysg a pharthau hamdden byth yn mynd i weithio o dan yr amgylchiadau ". [6] Dywedodd yr awdur a anwyd yn lleol, Newton Emerson : "Fel plentyn, ni sylwais ar fethiant Craigavon. Roedd y ddinas newydd yn faes chwarae enfawr o lwybrau beicio cudd, ffyrdd a ddaeth i ben yn sydyn yng nghanol nunlle ac adeiladau'r dyfodol yn sefyll yn wag mewn tirwedd artiffisial ". [9] Daeth Craigavon yn enwog am ei gylchfannau niferus.

Ni gydiodd teimlad o hunaniaeth i'r ddinas newydd o gwbl. Heddiw mae'r bobl leol yn defnyddio'r enw 'Craigavon' i gyfeirio at yr ardal rhwng Lorgan Bhaile Mhic Cana a Port an Dúnáin, ac mae llawer o ddinasyddion y ddwy dref hynny yn digio o cael eu huniaethu â 'dinas newydd' Craigavon. [5]

Yr Helyntion golygu

Daearyddiaeth golygu

 
Llynnoedd Craigavon

Saif Craigavon ar ddarn o dir gwastad ger lan dde-ddwyreiniol Lough Neagh. Yr aneddiadau cyfagos (wedi'u rhestru'n glocweddol) yw Achadh Camán (gogledd), Lorgan Bhaile Mhic Cana (gogledd-ddwyrain), Cor Críne (Corcreeny) (dwyrain), Bleary (de-ddwyrain) a Port an Dúnáin (de-orllewin). Mae wedi'i wahanu o'r aneddiadau cyfagos hyn yn bennaf gan gaeau. [10]

Mae Craigavon wedi'i adeiladu wrth ymyl dau lyn artiffisial o'r enw Llynnoedd Craigavon. Mae rheilffordd Port an Dúnáin-Lorgan yn rhedeg rhwng y ddau lyn, ac ymhellach i'r gogledd mae traffordd yr M1, sy'n rhedeg yn gyfochrog â'r rheilffordd. [10] Mae'r ardal o amgylch Llynnoedd Craigavon yn barc cyhoeddus ac yn hafan bywyd gwyllt sy'n cynnwys coetir gyda llwybrau cerdded. Yn 2017 dyfarnwyd gwobr y parc gorau yng Ngogledd Iwerddon iddi gan Fields in Trust . Mae cynlluniau diweddar i adeiladu yn y parc, gan ddechrau gyda champws coleg, wedi cwrdd â gwrthwynebiad gan rai pobl leol. [11]

Demograffeg golygu

At ddibenion y cyfrifiad, nid yw Asiantaeth Ystadegau ac Ymchwil Gogledd Iwerddon (NISRA) yn trin Craigavon fel endid ar wahân. Mae hyn yn ei gwneud hi'n anodd cael darlun demograffig cywir o'r ardal sy'n cael ei hystyried yn gyffredinol fel Craigavon - yr ardal breswyl yn bennaf rhwng Port an Dúnáin a Lorgan. [9] Mae'r ardal hon yn cyfateb yn fras i wardiau etholiadol Drumgask, [12] Drumgor, Kernan a (rhan o) Taghnevan .

Ar Ddiwrnod y Cyfrifiad (27 Mawrth 2011) y boblogaeth a oedd fel arfer yn preswylio yn Ardal Etholiadol Dosbarth Craigavon oedd 25,287 sef 1.40% o gyfanswm poblogaeth Gogledd Iwerddon. [13]

Ar Ddiwrnod y Cyfrifiad 27 Mawrth 2011, yn Ardal Etholiadol Dosbarth Craigavon, gan ystyried y boblogaeth 3 oed a hŷn:

  • Roedd gan 10.17% rywfaint o wybodaeth o'r Wyddeleg ;
  • Roedd gan 4.83% rywfaint o wybodaeth am Scoteg Ulster
  • Nid oedd gan 6.95% Saesneg Scoteg na Gwyddeleg fel eu hiaith gyntaf.

Mae Craigavon wedi bod yn dref Brotestannaidd yn hanesyddol; fodd bynnag, yn ddiweddar, mae'r etholwyr wedi dod yn llai felly yn raddol, gyda niferoedd uwch o Babyddion a phobl o grefyddau eraill neu bobl heb grefydd ddatganedig. [14]

Chwaraeon golygu

  • Mae AFC Craigavon yn chwarae pêl-droed y gymdeithas yng Nghynghrair Bêl-droed Canol Ulster .
  • Mae Clwb Pêl-droed Gaeleg Éire Óg - yn cystadlu yn Adran II Cynghrair Pob Swydd Armagh. Wedi ennill anrhydeddau Iau a Chanolradd.
  • Enillodd Craigavon United FC - clwb pêl-droed - y Cwpan Llaeth ym 1986.
  • Mae Craigavon City FC yn glwb pêl-droed a sefydlwyd yn 2007. Yn eu tymor cyntaf fe wnaethant orffen yn 4ydd ym mhedwaredd adran Canol Ulster ac ennill Cwpan Coffa John Magee ar ôl buddugoliaeth 2-1 dros Armagh Rovers.
  • Craigavon Cowboys yw yr unig dîm pêl-droed Americanaidd yn Swydd Armagh. Enillwyr cynghrair IAFL DV8s 2009. Dychwelwyd i'r IAFL yn iawn yn 2010.

Gefeilldrefi golygu

Mae Craigavon wedi'i efeillio â:

Cyfeiriadau golygu

[[Categori:Trefi Gogledd Iwerddon]] [[Categori:Pages with unreviewed translations]]

  1. ↑ "Place Names NI - Home". Place Names NI. Cyrchwyd 3 October 2020.
  2. ↑ "Craigavon town planning: British Modernism 50 years on". BBC News. 25 October 2014. Cyrchwyd 1 September 2020.
  3. ↑ Map for location Craigavon Urban Area including Aghacommon.
  4. ↑ 4.0 4.1 "Craigavon: 50 years of Modernity". British Council. 22 October 2014. Cyrchwyd 12 December 2016. Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; mae'r enw "50years" wedi'i ddiffinio droeon gyda chynnwys gwahanol
  5. ↑ 5.0 5.1 "Craigavon: 'The changes are quite remarkable, it's not perfect here, but then nowhere is'". Belfast Telegraph. 28 March 2015. Cyrchwyd 12 December 2016. Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; mae'r enw "beltel" wedi'i ddiffinio droeon gyda chynnwys gwahanol
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 "Craigavon town planning: British Modernism 50 years on". BBC News. 25 October 2014. Cyrchwyd 12 December 2016. Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; mae'r enw "BBC" wedi'i ddiffinio droeon gyda chynnwys gwahanol
  7. ↑ "Executive urged to build £450m hospital in Northern Ireland". Belfast Telegraph. 29 November 2016. Cyrchwyd 3 April 2019.
  8. ↑ Mulholland, Marc.
  9. ↑ 9.0 9.1 "The 'lost' city of Craigavon to be unearthed in BBC documentary". Portadown Times. 30 November 2007. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 4 March 2009. Cyrchwyd 3 May 2010. Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; mae'r enw "Portadown Times" wedi'i ddiffinio droeon gyda chynnwys gwahanol
  10. ↑ 10.0 10.1 "OSI Map Viewer". Ordnance Survey Ireland. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 29 May 2010. Cyrchwyd 25 February 2010. Gwall cyfeirio: Tag <ref> annilys; mae'r enw "OSI" wedi'i ddiffinio droeon gyda chynnwys gwahanol
  11. ↑ "Park supporters plan protest after scooping top award".
  12. ↑ Agency, Northern Ireland Statistics and Research. "statistics". www.ninis2.nisra.gov.uk.
  13. ↑ "Census 2011 Population Statistics for Craigavon District Electoral Area". NINIS. Cyrchwyd 21 December 2019.
  14. ↑ "Craigavon Borough Council". Ulster's Doomed!. Blogger. 25 November 2008.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Defnyddiwr:AlwynapHuw/Craigavon,_County_Armagh&oldid=10943466"