Gwibddiplomyddiaeth

Term gwleidyddol yw gwibddiplomyddiaeth^[1] sydd yn disgrifio ymdrechion diplomydd o wlad neu sefydliad allanol sydd yn gweithredu fel canolwr rhwng y prif bleidiau mewn anghydfod, trwy "wenoli" rhyngddynt, heb i'r prif bleidiau cwrdd a'i gilydd yn uniongyrchol.

Defnyddiwyd y term Saesneg shuttle diplomacy yn gyntaf yn The New York Times yn Ionawr 1974 i ddisgrifio ymdrechion Henry Kissinger, Ysgrifennydd Gwladol yr Unol Daleithiau, yn sgil Rhyfel Yom Kippur.^[2] Fe deithiodd Kissinger yn ôl ac ymlaen rhwng Israel, yr Aifft a Syria dros gyfnod o saith mis tra'n ceisio cael Israel i dynnu ei lluoedd milwrol yn ôl o diriogaethau'r ddwy wlad arall. Manteisiodd ar anwybodaeth y llywodraethau o amcanion a a gweithgareddau ei gilydd i lunio ac adolygu cynigion a chytundebau ar ben ei hunan, ac i ddewis pryd i gyflwyno gofynion a chyfaddawdau'r un ochr i'r ochr arall. Trwy hyn, fe gyflymodd y broses tuag at gytundeb terfynol.^[3] Dychwelodd Kissinger i'r Dwyrain Canol ym Medi 1975 i sicrhau ail gytundeb rhwng Israel a'r Aifft.^[4] Mae'n debyg taw hon oedd y tro cyntaf i ddiplomydd uwch o wlad mor bwerus i deithio ar frys a thro ar ôl tro wrth geisio ennill nod gyfyngedig.^[5]

Defnyddir y term hefyd wrth edrych yn ôl ar ymdrechion Cyrus Vance, Dirprwy Ysgrifennydd Amddiffyn yr Unol Daleithiau, i atal rhyfel rhwng Gwlad Groeg a Thwrci ym 1967.^[6] Llwyddodd Vance i berswadio'r Groegiaid i dynnu'r mwyafrif o'u lluoedd allan o Gyprus.^[7]^[8]

Cyfeiriadau

↑ Geiriadur yr Academi, "shuttle: shuttle diplomacy".
↑ Bernard Gwertzman, "Reporter's Notebook: The Active Life On Kissinger's Shuttle in Middle East", The New York Times (16 Ionawr 1974).
↑ James K. Sebenius, L. Alexander Green, ac Eugene B. Kogan, Henry A. Kissinger as Negotiator: Background and Key Accomplishments (Boston, Massachusetts: Ysgol Fusnes Harvard, 2016), t. 14.
↑ Swyddfa'r Hanesydd, "Shuttle Diplomacy and the Arab-Israeli Dispute, 1974–1975", Adran Wladol yr Unol Daleithiau.
↑ G. R. Berridge ac A. James, A Dictionary of Diplomacy (Basingstoke: Palgrave, 2003), t. 245.
↑ Flora Lewis, "Reaction on Vance is positive abroad", The New York Times (4 Rhagfyr 1976).
↑ Parker T. Hart, Two NATO Allies at the Threshold of War: Cyprus, a Firsthand Account of Crisis Management, 1965–1968 (Durham, Gogledd Carolina: Duke University Press, 1990), tt. 68–81.
↑ Norma Salem, Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution (Basingstoke: Macmillan, 1992), t. 211.

[1] Geiriadur yr Academi, "shuttle: shuttle diplomacy".

[2] Bernard Gwertzman, "Reporter's Notebook: The Active Life On Kissinger's Shuttle in Middle East", The New York Times (16 Ionawr 1974).

[3] James K. Sebenius, L. Alexander Green, ac Eugene B. Kogan, Henry A. Kissinger as Negotiator: Background and Key Accomplishments (Boston, Massachusetts: Ysgol Fusnes Harvard, 2016), t. 14.

[4] Swyddfa'r Hanesydd, "Shuttle Diplomacy and the Arab-Israeli Dispute, 1974–1975", Adran Wladol yr Unol Daleithiau.

[5] G. R. Berridge ac A. James, A Dictionary of Diplomacy (Basingstoke: Palgrave, 2003), t. 245.

[6] Flora Lewis, "Reaction on Vance is positive abroad", The New York Times (4 Rhagfyr 1976).

[7] Parker T. Hart, Two NATO Allies at the Threshold of War: Cyprus, a Firsthand Account of Crisis Management, 1965–1968 (Durham, Gogledd Carolina: Duke University Press, 1990), tt. 68–81.

[8] Norma Salem, Cyprus: A Regional Conflict and its Resolution (Basingstoke: Macmillan, 1992), t. 211.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]