Dogfael

Sant a thywysog oedd Dogfael neu Dogfael ap Ithel (g. 470); weithiau defnyddir yr amrywiad Dogmael.

Dogfael
Ganwyd	470
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	arweinydd crefyddol
Dydd gŵyl	14 Mehefin
Tad	Ithel ap Ceredig

Eglwys Sant Dogwel, Sir Benfro (amrywiad ar yr enw "Dogfael")

Yn ôl y traethodyn achyddol Bonedd y Saint a sgwennwyd yn 1140 roedd yn fab i Ithel ap Ceredig ap Cunedda, ac felly cysylltir ef ag un o dri llwyth saint Cymru. Dethlir ei wylmabsant ar 14 Mehefin a hefyd ar 31 Hydref yn flynyddol.

Eglwysi

• Eglwys Sant Dogfael a elwir hefyd yn Llandudoch, Cemais, Ceredigion ac a oedd ar un cyfnod yn fynachlog. Y tebygrwydd yw mai'r eglwys ei hun oeddSant Dogfael ar un cyfnod, a'r tir o'i gwmpas oedd Llandudoch; tir dyn o'r enw Dudoch.
• Dogfael hefyd oedd nawddsant eglwys Sant Dogfael ger Cas-blaidd - rhwng Hwlffordd ac Abergwaun
• Sant Dogmael, Mynachlog-ddu (neu weithiau 'Sant Dogfael') a
• St Dogmael Plwyf Melinau yn Esgobaeth Tyddewi, gogledd Penfro
• Llanddogwel, Ynys Môn

Ceir cyfeiriadau at sant o'r enw Dogmael hefyd yn Llydaw.

Gweler hefyd

• Rhestr o seintiau Cymru