Sant a thywysog oedd Dogfael neu Dogfael ap Ithel (g. 470); weithiau defnyddir yr amrywiad Dogmael.

Dogfael
Ganwyd470 Edit this on Wikidata
DinasyddiaethCymru Edit this on Wikidata
Galwedigaetharweinydd crefyddol Edit this on Wikidata
Dydd gŵyl14 Mehefin Edit this on Wikidata
TadIthel ap Ceredig Edit this on Wikidata
Eglwys Sant Dogwel, Sir Benfro (amrywiad ar yr enw 'Dogfael'.)

Yn ôl y traethodyn achyddol Bonedd y Saint a sgwennwyd yn 1140 roedd yn fab i Ithel ap Ceredig ap Cunedda, ac felly cysylltir ef ag un o dri llwyth saint Cymru.[1][2] Dethlir ei wylmabsant ar 14 Mehefin a hefyd ar 31 Hydref yn flynyddol.

Eglwysi golygu

  • Eglwys Sant Dogfael a elwir hefyd yn Llandudoch, Cemais, Ceredigion ac a oedd ar un cyfnod yn fynachlog. Y tebygrwydd yw mai'r eglwys ei hun oeddSant Dogfael ar un cyfnod, a'r tir o'i gwmpas oedd Llandudoch; tir dyn o'r enw Dudoch.
  • Dogfael hefyd oedd nawddsant eglwys Sant Dogfael ger Cas-blaidd - rhwng Hwlffordd ac Abergwaun
  • Sant Dogmael, Mynachlog-ddu (neu weithiau 'Sant Dogfael') a
  • St Dogmael Plwyf Melinau yn Esgobaeth Tyddewi, gogledd Penfro
  • Llanddogwel, Ynys Môn

Ceir cyfeiriadau at sant o'r enw Dogmael hefyd yn Llydaw.

Gweler hefyd golygu

  1. Bonedd y Saint: (§2) in EWGT tt.20, 55.
  2. Y Bywgraffiadur Cymreig Arlein; Llyfrgell Genedlaethol Cymru.