Cas-blaidd

Capel Penybont, Casblaidd.

Castell mwnt a beili Casblaidd, y 'Castell y Blaidd' gwreiddiol.

Pentref a chymuned yng nghanolbarth Sir Benfro yw Cas-blaidd^[1] neu weithiau hefyd Casblaidd (Saesneg: Wolf's Castle neu Wolfscastle). Saif ar y briffordd A40, tua hanner y ffordd rhwng Abergwaun a Hwlffordd, lle mae Afon Anghof yn llifo i mewn i Afon Cleddau Ddu. Mae'r pentref mewn dwy ran, Cas-blaidd ei hun a Penybont yr ochr draw i Afon Anghof.

Cynnwys

HanesGolygu

Ceir castell mwnt a beili yma a godwyd yng nghyfnod y Normaniaid. Dyma'r "Castell y Blaidd" yr enwir y pentref ar ei ôl. Cafwyd hyd i olion fila Rufeinig ger y pentref.

Yn ôl y chwedl leol, yma y lladdwyd y blaidd olaf yng Nghymru, ond nid ymddengys fod tystiolaeth o hyn. Mae'n bosibl ei bod yn chwedl i esbonio'r enw lle.

Cyfrifiad 2011Golygu

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:^[2]^[3]^[4]^[5]

Cyfrifiad 2011

Poblogaeth cymuned Cas-blaidd (pob oed) (642)			100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Cas-blaidd) (187)			30.2%
:Y ganran drwy Gymru			19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Cas-blaidd) (407)			63.4%
:Y ganran drwy Gymru			73%
Y nifer mewn gwaith rhwng 16 a 74 oed (Cas-blaidd) (79)			30.5%
:Y ganran drwy Gymru			67.1%

Pobl o GasblaiddGolygu

Joseph Harris (Gomer) (1773–1825), golygydd ac awdur, sefydlydd Seren Gomer (ganed yn y plwyf yn hytrach na'r pentref ei hun).
Mae chwedl i Owain Glyndŵr gael ei eni yn yr ardal, ond nid oes tystiolaeth o gwbl i gefnogi hyn.

CyfeiriadauGolygu

↑ Defnyddir sillafiad safonol Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru a Gwyddoniadur Cymru; Gwasg Prifysgol Cymru; cyhoeddwyd 2008; tud 549
↑ "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Adalwyd 2012-12-12. . Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
↑ Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
↑ Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.
↑ Gwefan Llywodraeth Cymru; Ystadegau Economaidd Allweddol, Tachwedd 2010; Mae'r gyfradd gyflogaeth ymhlith pobl 16 – 64 oed yng Nghymru yn 67.1 y cant.; adalwyd 31 Mai 2013