Dramma per musica

Mae Dramma per musica (Eidaleg, yn llythrennol: drama ar gyfer cerddoriaeth , lluosog: drammi per musica ) yn libreto. Defnyddiwyd y term gan ddramodwyr yn yr Eidal ac mewn mannau eraill rhwng canol yr 17eg a chanol y 19eg ganrif. Yn y cyfnod modern, cafodd yr un ystyr drama ar gyfer cerddoriaeth ei gyfleu trwy'r gair Eidaleg o dras Roeg melodrama (o μέλος = cân neu gerddoriaeth + δρᾶμα = gweithred olygfaol). Nid oedd Dramma per musica byth yn golygu "drama trwy gerddoriaeth", heb sôn am drama gerddorol.

Felly yn wreiddiol (yn yr Eidal yn yr 17g) roedd drama per musica yn ddrama ar ffurf benillion a ysgrifennwyd yn benodol at y diben o gael ei gosod i gerddoriaeth, mewn geiriau eraill libreto ar gyfer opera. Fel arfer byddai drama per musica ar gyfer opera ddifrifol, byddai libreto a olygir ar gyfer opera buffa, hy opera ddigrif, yn cael ei galw'n dramma giocoso). Trwy estyniad, daeth y term i gael ei ddefnyddio hefyd ar gyfer yr opera neu'r operâu a gyfansoddwyd i'r libreto, ac roedd cyfansoddwyr yn ffafrio'r amrywiad, dramma in musica, a oedd yn pwysleisio'r elfen gerddorol.

Yn y 18g, daeth y termau hyn, ynghyd â dramma musicale, i fod y disgrifiadau a ddefnyddir amlaf ar gyfer operâu Eidalaidd difrifol. Heddiw, gelwir y rhain yn opera seria, term na chafodd ei ddefnyddio fawr ddim pan gawsant eu creu.

Parhawyd i ddefnyddio'r termau yn gynnar yn y 19eg ganrif ar ôl i ddiwygiadau Gluck ddod â goruchafiaeth opera seria i ben i bob pwrpas: er enghraifft, roedd rhai o operâu difrifol Rossini yn cael eu nodi fel "dramma in musica". Enghreifftiau o drammi per musica yw Xerse (1654), ac Erismena (1656) gan Cavalli; Tito Manlio (1719), gan Vivaldi; Il Bellerofonte (1767) gan Mysliveček; Paride ed Elena (1770) gan Gluck; Armida (1779) gan Salieri; Idomeneo (1781) gan Mozart ac Otello (1816) Rossini, yn ogystal â libretti niferus a ysgrifennwyd gan Pietro Metastasio.