Eglwys Dewi Sant, Caerdydd
Eglwys plwyf yng nghanol dinas Caerdydd yw Eglwys Dewi Sant; hi yw'r unig eglwys Anglicanaidd yn y brifddinas sy'n cynnal gwasanaethau yn Gymraeg.
 | |
| Math | eglwys  |
|---|---|
| Sefydlwyd |
|
| Daearyddiaeth | |
| Lleoliad | canol dinas Caerdydd, Castell, Caerdydd |
| Sir | Caerdydd, Castell, Caerdydd |
| Gwlad |  Cymru |
| Uwch y môr | 13 metr |
| Cyfesurynnau | 51.48504°N 3.1741°W |
| Cod post | CF10 3DB |
 | |
| Arddull pensaernïol | yr Adfywiad Gothig |
| Statws treftadaeth | adeilad rhestredig Gradd II |
| Cysegrwyd i | Dewi Sant |
| Manylion | |
| Esgobaeth | Esgobaeth Llandaf |
Bu sawl rhagflaenydd i'r adeilad bresennol fel eglwys Anglicanaidd Gymraeg Caerdydd. Y cyntaf oedd Eglwys yr Holl Saint yn Stryd Tyndall, a'i hagorwyd ym 1856, ond am fod siaradwyr Cymraeg y dref yn byw yn bennaf mewn ardaloedd eraill trodd yn raddol yn eglwys Saesneg ei hiaith. Fe'i dilynwyd ym 1891 gan yr eglwys gyntaf yng Nghaerdydd i ddwyn yr enw Dewi Sant, yng Ngerddi Howard. Dinistriwyd hon gan gyrch awyr ym 1941, ac ym 1956 symudodd y gynulleidfa i hen eglwys Sant Andreas.
Adeilad yw hon yn dyddio o 1860 i 1863; John Prichard a John Pollard Seddon oedd y penseiri gwreiddiol, ond oherwydd diffyg arian fe'i chwbwlhäwyd gan Alexander Roos, pensaer ystâd Ardalydd Bute, i gynllun llai uchelgeisiol. Ychwanegwyd dau dransept gan William Butterfield, pensaer Seisnig blaengar a fu hefyd yn gyfrifol am Eglwys Sant Awstin ym Mhenarth; gorffennwyd y rhain ym 1886. Yn yr un flwyddyn peintiwyd furluniau gan C. F. A. Voysey, pensaer blaenllaw y Mudiad Celf a Chrefft, ond diflannodd y rhain ym 1924 pan gosodwyd allor a reredos newydd yn eu lle.