Canol dinas Caerdydd

Canol dinas Caerdydd ac ardal fusnes ganolog iddi yw canol dinas Caerdydd. Mae'r ardal wedi'i ffinio'n dynn gan Afon Taf i'r gorllewin, y Ganolfan Ddinesig i'r gogledd a llinellau rheilffordd a dwy orsaf reilffordd – Caerdydd Canolog a Heol y Frenhines – i'r de a'r dwyrain yn y drefn honno. Daeth Caerdydd yn ddinas yn 1905.

canol dinas Caerdydd
Mathardal fusnes Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirCaerdydd Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Cyfesurynnau51.48°N 3.17°W Edit this on Wikidata
Map
Stadium House (chwith) a South Gate House (dde), yng ngorllewin canol y ddinas

Mae canol y ddinas yng Nghaerdydd yn cynnwys y prif strydoedd siopa: Heol-y-Frenhines, Heol Eglwys Fair a'r Aes, yn ogystal â chanolfannau siopa mawr, a nifer o arcedau a lonydd sy'n gartref i rai siopau llai arbenigol a bwtîc.

Mae canol y ddinas wedi mynd trwy nifer o brosiectau ailddatblygu, gan gynnwys Canolfan Siopa Dewi Sant 2, [1] a estynnodd yr ardal siopa tua'r de, gan greu 100 o siopau newydd a John Lewis, yr unig gangen yng Nghymru a'r fwyaf y tu allan i Lundain . O'i gymharu â dinasoedd cyfagos, mae gan y Ganolfan Dewi Sant newydd fwy o ofod manwerthu na Chasnewydd neu Abertawe.

Yn 2008–9, y nifer blynyddol o siopwyr oedd 55 miliwn, a disgwylir y bydd hyn wedi codi i 66 miliwn erbyn 2009 – 10. [ angen diweddariad ] [2] Caerdydd yw’r chweched cyrchfan siopa mwyaf llwyddiannus yn y Deyrnas Unedig – y tu ôl i Lundain, Glasgow, Birmingham, Manceinion a Lerpwl. [3]

Map 1610 John Speed o Gaerdydd

Rhoddwyd statws dinas i Gaerdydd gan Edward VII yn 1905. [4]

Yn y 1960au, disgrifiodd cynllunwyr ganol dinas Caerdydd fel ardal anghyfleus, diflas a pheryglus sydd angen datblygiad". Roedd y ganolfan wedi dianc rhag y difrod helaeth gan fomiau adeg y rhyfel a achoswyd ar ddinasoedd eraill, felly ychydig o ailddatblygu a ddigwyddodd yn y 1950au a'r 1960au. Roedd Cynllun Buchanan 1964 yn rhagweld canol dinas estynedig hynod uchelgeisiol, wedi'i groesi â thraffyrdd trefol. Gwaredodd y cyngor y rhwydwaith traffyrdd arfaethedig ac yn lle hynny, canolbwyntio ar farchnata o fewn y ddinas; byddai ei gynllun ailddatblygu arfaethedig, mewn partneriaeth â datblygwr preifat, wedi arwain at ddymchwel y rhan fwyaf o ganol y ddinas (ac eithrio Heol Eglwys Fair a Working Street), a gosodwyd tyrau swyddfa modernaidd hyd at 21 llawr yn eu lle a deciau i gerddwyr yn cysylltu ceir aml ‑ lawr . parciau i ganolfannau siopa dan do. [5]

Erbyn i'r cytundeb cyfreithiol i weithredu 'Centreplan 70' gael ei lofnodi, roedd damwain eiddo 1973 wedi ei wneud yn anhyfyw. Fodd bynnag, un etifeddiaeth o’r cynllun oedd gwahanu datblygiad swyddfeydd a manwerthu yn y dyfodol, gyda phen gorllewinol Heol Casnewydd yn brif ardal swyddfeydd gyda chrynodiadau eilaidd ar Ffordd Churchill, Heol y Brodyr Llwydion a Heol y Porth. [5]

Roedd datblygiad yn y 1970au a’r 80au yn fwy tameidiog nag a ragwelwyd yn Centreplan, gydag adeiladu Canolfan Dewi Sant a Neuadd Dewi Sant, meysydd parcio aml ‑ lawr newydd, a’r gwaith o adeiladu’r Holiday ‑ 14 ‑ gyda chymorth grant (yn awr). y Marriott) a Chanolfan Masnach y Byd (Arena Ryngwladol Caerdydd bellach), a roddodd hwb i fusnes cynadledda ac arddangos y ddinas. Yng nghanol y 1980au dychwelodd datblygwyr i Heol y Frenhines, gan greu tair canolfan siopa ganolig eu maint, gan ei helpu i ddod yn un o'r strydoedd siopa sy'n perfformio orau yn y wlad o ran nifer yr ymwelwyr a lefelau rhentu. [5]

Yn y 1990au datblygwyd ardal gaffi Mill Lane mewn partneriaeth ag Awdurdod Datblygu Cymru, crëwyd cwrt blaen i gerddwyr ar gyfer yr orsaf reilffordd ganolog ar ei newydd wedd, adeiladwyd llwybr cerdded newydd wrth ochr afon Taf ac adeiladwyd Stadiwm y Mileniwm ar safle'r National . Stadiwm a Phwll yr Ymerodraeth . Daeth yr olaf, yn ôl cyhoeddwyr swyddogol, yn un o eiconau delwedd newydd Caerdydd. [5]

Cwr y Castell

golygu

Mae Cwr y Castell yn cynnwys rhai o arcedau Fictoraidd ac Edwardaidd Caerdydd : Arcêd y Castell, Arcêd y Stryd Fawr ac Arcêd Heol y Dug, a phrif strydoedd siopa: Heol Eglwys Fair, y Stryd Fawr, Heol y Castell a Heol y Dug.

Dechreuodd datblygiad yr ardal ym mis Chwefror 2010 a disgwylir iddo gael ei gwblhau erbyn mis Gorffennaf 2011. Dywed Cyngor Caerdydd fod gwaith i greu Cwr y Castell fel amgylchedd sy'n gyfeillgar i gerddwyr ar gyfer y Stryd Fawr a Heol Eglwys Fair wedi'i gynllunio i wella canol y ddinas. [6]

Stryd y Castell/Heol y Dug/Ffordd y Brenin

golygu
 
Arcêd Heol y Dug

Mae Stryd y Castell yn dilyn Cowbridge Road East o Dreganna ac yn cychwyn ar ôl Pont Caerdydd, dros Afon Taf . Daw'n Heol y Dug ar ôl y gyffordd â'r Stryd Fawr cyn troi i'r gogledd a dod yn Ffordd y Brenin, gan arwain at Ganolfan Ddinesig Caerdydd . O'r gorllewin i'r dwyrain, y strydoedd sy'n cychwyn o ochr ddeheuol y darn hwn yw Westgate Street, Womanby Street, High Street (Heol y Frenhines), St Johns Street (Yr Aes), Heol y Frenhines a Greyfriars Road. Mae Castell Caerdydd a Pharc Bute yn dominyddu ochr ogleddol y stryd. Ar yr ochr ddeheuol mae tafarndai, bariau, unedau manwerthu a gwestai. Mae Arcêd y Castell a Heol y Dug yn cychwyn o'r rhan hon.

Heol Eglwys Fair a'r Stryd Fawr

golygu
 
Pen deheuol Heol Eglwys Fair
 
Stryd Womanby yn edrych tua'r de

Heol Eglwys Fair a'r Stryd Fawr. Mae’r hen stryd wedi’i henwi ar ôl eglwys y Santes Fair o’r 11eg ganrif, y fwyaf yng Nghaerdydd nes iddi gael ei dinistrio gan lifogydd Môr Hafren ym 1607. Heddiw mae'r rhan hon o'r ffordd yn gartref i nifer o fariau, clybiau nos a thai bwyta, yn ogystal â changhennau llawer o fanciau mawr. Hefyd yn wynebu'r stryd mae siop adrannol Howells, sy'n ymestyn o ychydig ar ôl Marchnad Ganolog Caerdydd i gornel Stryd Wharton. O fis Awst 2007 roedd y stryd ar gau i gerbydau preifat, gan adael dim ond bysiau, beiciau a thacsis yn cael mynediad i'r stryd gyfan.  Mae'r stryd fel arfer ar gau i bob traffig bob nos Wener a nos Sadwrn i ganiatáu i'r llif o glybiau nos a thafarndai sydd wedi'u lleoli yn y rhan honno o'r stryd glirio. Mae hefyd ar gau pan fydd digwyddiadau mawr yn cael eu cynnal megis yn Stadiwm y Mileniwm . [7] Mae Tywysog Cymru yn sefydliad amlwg JD Wetherspoon ar y gyffordd â Stryd Wood, sy'n arwain at yr Orsaf Ganolog. Ym mhen gogleddol y stryd mae Stryd y Castell a Chastell Caerdydd . I'r de mae Sgwâr Callaghan.

Stryd Womanby

golygu

Stryd Womanby yw un o strydoedd hynaf Caerdydd. Mae'n adnabyddus am ei lleoliadau cerddoriaeth fyw bach, annibynnol ac mae'n gartref i Glwb Ifor Bach . Ceir mynediad iddi o Stryd y Castell, rhwng Heol y Porth a'r Stryd Fawr.

Heol-y-Frenhines a'r cyffiniau

golygu
 
Heol y Frenhines

Heol y Frenhines yw prif dramwyfa'r ddinas, sydd bellach wedi'i phedestreiddio'n gyfan gwbl. Roedd y rhan fwyaf o Heol-y-Frenhines, o ffos y castell i Dumfries Place, yn arfer cael ei galw'n Crockherbtown (gellir dod o hyd i Lôn Crockherbtown oddi ar Park Place o hyd),[8] ond ailenwyd y stryd er anrhydedd i'r Frenhines Fictoria yn 1886.[9] Cafodd Heol-y-Frenhines ei pedestreiddio ym 1974 ac fe'i gwasanaethir gan orsaf reilffordd Heol y Frenhines Caerdydd ar Deras yr Orsaf. Mae'n cyfarfod Plas Dumfries/Heol Casnewydd yn ei ben dwyreiniol, Heol y Dug/Stryd y Castell yn y gorllewin, a Phlas-y-Parc tua hanner ffordd ymlaen. Ymhellach i lawr Plas y Parc mae’r Theatr Newydd, tirnod lleol yw Tŷ Principality, prif swyddfa Cymdeithas Adeiladu’r Principality . [10] I’r gogledd yn rhedeg yn gyfochrog mae Greyfriars Road, gan gyfeirio at safle hen fynachlog, lleoliad swyddfa traddodiadol sydd wedi gweld trosi’n fariau, fflatiau a gwestai yn ddiweddar wrth i swyddfeydd symud i’r parciau busnes newydd ar gyrion y ddinas, neu i ben deheuol canol y ddinas sydd â chysylltiadau gwell.

Enwyd Charles Street ar ôl y tirfeddiannwr (a oedd yn faer Caerdydd ddwywaith) Charles Vachell, yn wreiddiol yn y 1840au fel tai moethus. [8] Pan oedd draeniad newydd Caerdydd yn cael ei ddyfeisio, ym 1849, disgrifiwyd Heol Siarl fel "prif stryd" Caerdydd. [11] Mae'n ymuno ag ochr ogleddol Heol y Frenhines tua hanner ffordd ar ei hyd. Daeth y stryd yn fwy masnachol yn ddiweddarach yn y 1800au. Yn y 1970au daeth yn gartref i oriel Cyngor Celfyddydau Wesl . [8] Mae hefyd yn lleoliad Eglwys Gadeiriol Gatholig Tyddewi .

Parc Cathays (Canolfan Ddinesig)

golygu
 
Parc Cathays

Parc Cathays yw canolfan ddinesig Caerdydd. Pensaernïaeth Edwardaidd Neuadd y Ddinas Caerdydd, Amgueddfa ac Oriel Genedlaethol Cymru, Prifysgol Caerdydd, Llys y Goron Caerdydd, a phencadlys gweinyddol Llywodraeth Cymru sy'n dominyddu'r ardal. Y tu ôl i Neuadd y Ddinas mae Cofeb Ryfel Genedlaethol Cymru . Mae Parc Bute hefyd yn dominyddu gogledd-orllewin yr ardal, gan redeg y tu ôl i Gastell Caerdydd ar hyd Afon Taf i'r de i Westgate Street ac i'r gogledd i Gabalfa . Mae llawr sglefrio iâ a ffair Gŵyl y Gaeaf Caerdydd yn dychwelyd i lawnt flaen Neuadd y Ddinas bob gaeaf. [12]

Mae Boulevard de Nantes a Stuttgarter Strasse, sydd wedi’u henwi ar ôl gefeilldrefi Caerdydd, yn rhedeg drwy’r pen deheuol ac yn gweithredu fel ffordd osgoi ogleddol i Stryd y Frenhines gyfochrog ar gyfer yr A4161. I'r gorllewin, mae wedi'i gysylltu â Ffordd y Brenin (sy'n arwain at Heol y Castell a Heol Eglwys Fair), a Phlas Dumfries/Heol Casnewydd i'r dwyrain. Mae Plas y Parc yn rhedeg o'r gogledd i'r de drwy'r ardal, gan ei gysylltu â'r A470 yn y gogledd a Heol y Frenhines yn y de

Canol dwyrain y ddinas

golygu

Dumfries Place/Heol Casnewydd

golygu
 
Cyffordd Heol Casnewydd, Heol y Frenhines a Phlas Dumfries

Enwir Dumfries Place ar ôl Iarll Dumfries, teitl cwrteisi a roddwyd i fab hynaf Ardalydd Bute.

Mae Heol Casnewydd, y ffordd fawr sy'n arwain i'r dwyrain o Heol y Frenhines tuag at ddinas gyfagos Casnewydd, wedi bod yn un o'r prif swyddfeydd yng nghanol Caerdydd ers y 1960au. Mae rhai o'r adeiladau gwreiddiol wedi'u trosi o ddefnydd swyddfa i ddefnydd preswyl (ee The Aspect, Admiral House [13] neu ddefnydd gwesty gan gynnwys y Mercure Holland House . Mae deiliadaeth yr eiddo masnachol sy'n weddill wedi cynyddu, sy'n adlewyrchu prinder swyddfeydd yn y ddinas ac nid oes fawr o sgôp bellach i'w addasu ymhellach. Mae Heol Casnewydd hefyd yn gartref i nifer o adeiladau sy'n eiddo i Brifysgol Caerdydd, a Shand House, a feddiannir gan Sefydliad y Deillion Caerdydd .

Mae Heol Casnewydd hefyd yn safle ar gyfer Ysbyty Brenhinol Caerdydd, sydd bellach yn darparu gofal hirdymor ac adsefydlu. Roedd yr ysbyty unwaith yn gartref i 500 o welyau ac yn darparu'r prif wasanaeth damweiniau ac achosion brys i Gaerdydd cyn i Ysbyty Athrofaol Cymru gymryd y swyddogaethau hyn drosodd.

 
Ochr ddwyreiniol Ffordd Churchill

Ffordd Churchill

golygu

Mae Ffordd Churchill yn rhedeg yn gyfochrog â'r gorllewin o Station Terrace (gorsaf Heol y Frenhines Caerdydd) ac yn ymuno â Heol y Frenhines yn y gogledd a Bute Terrace yn y de. Mae Canolfan y Capitol ar y gornel â Heol y Frenhines. Ymhellach ar hyd y ffordd hon mae datblygiadau swyddfeydd a fflatiau modern. Mae swyddfa Caerdydd yr Asiantaeth Safonau Gyrru, cyn swyddfeydd Nwy Prydain yn Helmont House ( sydd bellach yn Premier Inn ), a Gwesty Ibis ar y stryd hon. Caeodd swyddfa'r DSA yng Nghaerdydd wedi hynny. [14] [15]

Lleolir Neuadd Seiri Rhyddion Caerdydd ar brif safle ar gornel Stryd Guildford, ger Ffordd Churchill.[16]

Cyfeiriadau

golygu
  1. "Development – Project overview". 2013. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 27 December 2012. Cyrchwyd 9 March 2013.
  2. Alford, Abby (3 June 2009). "Shoppers numbers set to soar in Cardiff". South Wales Echo. Welsh Media Ltd. Cyrchwyd 9 March 2013.
  3. Alford, Abby (25 November 2009). "Capital investment pushes Cardiff up retail rankings". Western Mail. Welsh Media Ltd. Cyrchwyd 9 March 2013.
  4. "Grant of Letters Patent". London Gazette. 31 October 1905. tt. 7248–7249. Cyrchwyd 9 March 2013.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 Hooper, A; Punter, J, gol. (2006). Capital Cardiff 1975–2020: Regeneration, Competitiveness and the Urban Environment. Cardiff: University of Wales Press. ISBN 9780708320631.
  6. "Cardiff shops seek compensation for roadworks". BBC News Wales. BBC. 29 October 2010. Cyrchwyd 9 March 2013.
  7. "City Centre Improvements". Cardiff Transport Strategy. Cardiff Council / Cyngor Caerdydd. 22 December 2011. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2012-10-23. Cyrchwyd 9 March 2013.
  8. 8.0 8.1 8.2 "City Centre Shopping – Queen Street". Cyrchwyd 9 March 2013.
  9. "Charles Street". Real Cardiff. Cyrchwyd 9 Mawrth 2013.
  10. "Principality Building Society". Archifwyd o'r gwreiddiol ar 3 March 2013. Cyrchwyd 9 March 2013.
  11. "Cardiff Street Commissioners". The Cardiff and Merthyr Guardian. (Glamorgan, Monmouthshire and Breconshire). 31 March 1849. t. 4 – drwy Welsh Newspapers Online.
  12. "Cardiff's Winter Wonderland". Cardiff City Council. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 5 August 2012. Cyrchwyd 9 March 2013.
  13. "Admiral House Also known as Forty Newport Road". 22 December 2008. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2022-10-14. Cyrchwyd 9 March 2013.
  14. "The closure of the Driving Standards Agency office in Cardiff". Department for Transport. 18 January 2011. Cyrchwyd 9 March 2013.
  15. "Hotel Ibis Cardiff". www.accorhotels.com. Accor Hotels. Cyrchwyd 9 March 2013.
  16. "Cardiff Masonic Hall". Cyrchwyd 9 March 2013.