Esgobaeth Llandaf
Un o'r chwe esgobaeth sy'n ffurfio'r Eglwys yng Nghymru yw Esgobaeth Llandaf. Ei ganolfan yw cadeirlan Llandaf yn Llandaf, ger Caerdydd. Mae'r esgobaeth yng ngofal Esgob Llandaf.
 | |
 | |
| Math | esgobaeth Anglicanaidd  |
|---|---|
| Daearyddiaeth | |
| Gwlad |  Cymru |
| Cyfesurynnau | 51.5°N 3.22°W |
 | |
| Crefydd/Enwad | yr Eglwys Gatholig Rufeinig |
Creadigaeth gymharol ddiweddar oedd yr esgobaeth fel uned weinyddol yn yr Eglwys. Cyn cyfnod y Normaniaid roedd yna esgobaeth gynnar a sefydlwyd gan y seintiau Dyfrig a Teilo yn y 6g. Apwyntiwyd Esgob cyntaf Llandaf yn 1108, yn fuan wedi i'r Normaniaid ymsefydlu ym Morgannwg. Dechreuwyd adeiladu'r gadeirlan o 1190 ymlaen, ac fe'i cwblhawyd ym 1290. Bu William de Braose yn Esgob Llandaf o 1266 hyd 1287, ac efe a adeiladodd Capel y Forwyn Fair yno. Dinistriwyd plasdy'r esgob a gwnaed llawer o niwed i'r gadeirlan yng ngwrthryfel Owain Glyndŵr yn y 1400au.
Esgobaeth fechan o ran ei thiriogaeth yw Esgobaeth Llandaf. Mae'n gorwedd yn ne-ddwyrain Cymru ac yn cyfateb yn fras i hen deyrnasoedd Morgannwg a Gwent. Yn yr Oesoedd Canol roedd Brycheiniog i'r gogledd ac Ystrad Tywi i'r gorllewin yn rhan o esgobaeth gyfagos Tyddewi. Roedd y prif ganolfannau, ar wahân i Landaf ei hun, yn cynnwys:
Gweler hefyd
golyguDolenni allanol
golygu